27 Aralık 2007 Perşembe
Pimapen cam
PİMAPEN S-7500 FANTASIA, 75 mm genişliğinde ve 6 odacıklı tüm ana profilleri ile Türkiye'de ilk ve tek olmanın ayrıcalığını taşımaktadır. PİMAPEN S-7500 FANTASIA, 3'lü (iç-orta-dış) contalama sistemi ile gelen mükemmel ısı, ses, toz, hava ve su yalıtımı sayesinde kullanıcılarına konforu ve tasarrufu beraberinde getirir. PİMAPEN S-7500 FANTASIA'nınüstün yalıtım özellikleri, her türlü iklim koşulunda sorunsuz kullanımını sağlar. Kasa+Kanat yüksekliğinin 110 mm olması, tüm pencere boyutlarında profil yüzeyinin daha az görünerek daha geniş görüş açışı ve daha aydınlık mekanlar yaratılmasına olanak verir. S-7500 FANTASIA profilleri özel tasarımı sayesinde yüksek statiğe sahip destek sacları kullanılarak, büyük açıklıklarda görüş alanı daraltılmadan geniş cam yüzeyli kapı ve pencerelerin uygulanmasına olanak sağlar. Sistem, her türlü kapı ve pencere çözümüne imkan veren çeşit zenginliğine sahiptir. PİMAPEN'in pervaz, parapet, köşe dönüş profili, bağ profili gibi tümyardımcı profillerine tam uyumludur. PİMAPEN S-7500 FANTASIA dekoratif çıtaları ve yuvarlatılmış hatları sayesinde kullanıldığı yerlere teknolojinin yanı sıra estetik bir görünüm de kazandırır.SERININ BAŞLICA ÖZELLİKLERİ- 75 mm genişliğinde, tüm ana profilleri (kilitli kapı profilleri dahil) 6 odacıklı, üstün ısı ve ses yalıtımı sağlayan sistemdir.- Kanat profili kendinden damlalıklıdır.- Kasa+Kanat yüksekliği teknik ölçülerin izin verdiği derecede azaltılarak (110 mm) cam alanı arttırılmış, böylece büyük açıklıklarda geniş görüş olanağı sağlanmıştır.- Profil köşeleri ve cam çıtaları yuvarlak hatlara sahip olduğundan estetik bir görünüme sahiptir.- Destek sacı odası geniş açıklıkları geçebilecek şekilde büyük bırakıldığından gerekli atalet momentine (statik mukavemete) sahip destek sacı kullanımına imkan verir.- Iç-orta-dış conta ile gelen üçlü conta sistemine sahip olmasından dolayı üstün ısı, ses, su, hava yalıtım değerlerine sahiptir.- Orta conta sayesinde ispanyolet sistemi nemden etkilenmez ve uzun ömürlü olur.- Kasa, kanat ve ortakayıt destek sacları ortaktır.- Kanat ve kilitli kapı profilleri 16 mm lama genişliğinde ispanyolet yatağına sahiptir; dolayısıyla her türlü ispanyolet sistemi rahatlıkla uygulanabilir. Ispanyolet sistem üreticileri tarafından çok yaygın olarak kullanılan ve rahat kilitleme imkanı sağlayan 13 mm kilitleme ölçüsüne göre tasarlanan kanat ve kilitli kapı profillerine sahiptir.- Diğer serilerde kullanılan yardımcı profillere uyumludur. S-7500 FANTASIA ısı yalıtım katsayısı:2 U = 1, 20 W/m K profil2 2 U = 1,65W/m K'dir. (1,8 W/m K değerinde ısı geçirgenlik katsayısına pencere sahip cam ile beraber kullanıldığında.)
cam sanatının tarihsel gelişimi
BRONZ ÇAĞCamın nasıl yapıldığı ve çeşitli dönemlerde hangi çeşit camların biçimlendirildiği hakkında çok az bilgimiz vardır42.Cam yapımı büyük olasılıkla M.Ö.3. binin sonlarına bronz çağda keşfedilmiştir.Arkeolojik kanıtlar bu keşfin,Mezopotamya da meydana gelmiş olduğunu ortaya koymaktadır.Bu keşif hiç şüphesiz yöre boncuklarında,duvar fayanslarında,seramiklerde ve diğer nesnelerde kullanılmış cam gibi sır üretimi sonucunda ortaya çıkmıştır.Bu en erken dönemlerde cam, yarı değerli ve değerli taşlara altenatif olarak üretilmiştir.Cam her ne kadar bu dönemde silindir mühür çubuk, bazı küçük objelerin üretimlerinde kakma olarak kullanılmışsa da en çok boncuk üretiminde kullanılmıştır.Tüm erken dönemler boyunca, cam soğukken işlenmiş ve taşçılar tarafından kullanılan tekniklerle kesilmiştir.Eski cam teknolojisinde, cam henüz sıcakken biçimlendirme aşamasına gelmeden önce, potada cam bloklar halinde parçaların hazırlandığı ve bunları kırıp, değişik işlemlerle çeşitli ürünler elde edildiği ileri sürülmektedir.Doğada hazır olarak bulunan cam blokların da kırılıp işlenerek biçimlendirildiği düşünülürse önceleri bir blok elde etmek bir amaç olarak benimsenmiş olabilir.Cam vazo üretiminde en erken yöntem olan iç kalıp tekniği kullanılarak yapılan bilinen en eski tarihli cam vazo parçası Tell Açana (Alalah) kazılarında bulunmuştur.Bu en erken tarihli parçanın yanısıra, yine Alalahda İ.Ö. 15. yüzyıl ile İ.Ö. 13 yüzyıl arasındaki döneme tarihlenen tabakalar da ele geçmiş birçok cam vazo parçası bulunmaktadır.İç kalıp tekniğinde üretilmiş cam vazoların yanısıra, mozaik tekniği adı verilen bir diğer yöntemle yapılan cam vazolar İ.Ö. 2.bin camcılığında bir diğer grubu oluşturmaktadırlar.Hurri-Mitanni bölgesindeki Nuzi Tell El Rimah ve Assur ile Güney Mezopotamyadaki Dur Kurigalzu ile İran daki Marlik mozaik tekniğinde yapılmış cam vazo örneklerinin ele geçtiği merkezlerdir45.Hititlerde cam yapımı için gerekli teorik bilgiye sahiptiler.Hititlerin askeri ve politik gücü gösteriyor ki en erken cam vazolar bölgesel üretimin üzerinde, oldukça fazla cam endüstrisi vardı.Boğazköy’de bulunan ve British müzesinde korunan çivi yazısı tablette cam yapımı için gerekli tarifler taşıdığı ortaya çıkmıştır.Anadoluda en erken cam boncuklar Boğazköyde bulunmuştur ve en erken İ.Ö. 700den sonraya Asya ticaret kolonileri dönemine tarihlenir.Mezopotamyada üretilmiş cam eserler ve yapım teknikleri, çok kısa bir süre içerisinde Geç Bronz Çağ medeniyetini oluşturan diğer merkezlere ihraç edilmişlerdir.Bu merkezler içerisinde en önemlisi Mısırdır.Mısırlılar ağır ve kokusuz bir madde olarak camın doğal özelliklerinin tamamen farkındaydılar.Mısır cam üretimi: boncuklar, bilezikler,muskalar, küçük parfüm ve yağ kapları, mobilya kaplaması olarak karşımıza çıkar.Mısırın cam yapımcıları genellikle mavi camı tercih ediyorlardı.(mavinin siyahımsı tonundan beyazımsı tonuna kadar kullanıyorlardı.)Diğer renkleri (beyaz,sarı,yeşil,kırmızı) daha çok cam süslemesinde kullanıyorlardı.Çok nadir durumda cam kaplar (boncuklar, muskalar ve bilezikler) tek renktedir.Bu kaplar farklı şekillerden ve desenlerden oluşmaktaydı.Bazıları küçük arlıklı zig-zag desenli, Bazıları da spiral ve karmaşık desenleydi.Böylece her biri farklı çekiçilik kazanmaktaydı.
2. DEMİR ÇAĞM.Ö.11.yüzyılda Akdenizin doğusu ve Asya nın batı bölgeleri karanlık bir dönemin etkisi altına girmiştir.bunun sonucu olarak ticarette gözlenen düşüş cam endüstrisini oldukça etkilemiştir.Elimizde erken çağa ait cam üretimini kanıtlayan kesin veriler bulunmamaktadır.Arkeolojik kayıtlar tamamen silinmemiş olmakla birlikte M.Ö.12. ve 8. yüzyıllar arasında cam oldukça az rastlanmaktadır.Fakat bu hiçbir zaman camın bu dönemde bilinmediği anlamına gelmemektedir.Hem çivi yazısı ile yazılmış Orta Babil tabletlerinde,Hem de Asur Ninivoh tabletlerinde konuyla ilgili bilgilere rastlanmaktadır.Camın ilk defa büyük ölçekte kullanımı Fenikede M.Ö. 1. binde Fildişinden yapılmış eşyalar üzerinde görülmektedir.Cam fildişi üzerine kakma yöntemi ile işlenmiş ve dekoratif amaçlarla kullanılmış çeşitli figürlerin ve çiçek desenlerinin detaylarını vurgulayabilmek ayrıca fildişine çok renkli bir görünüm vermek amacıyla kullanılmıştır.M.Ö.8.yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmiş olan camlar hem renkli hem de mozaik cam kakmalardan oluşturmaktadırlar.M.Ö.8 ve 7. yüzyıllarda cam kaplar tekrar yaygınlaşmaya başladı.Soğuk kesme, kalıba döküm ve iç kalıp tekniği devam eden eski tekniklerdir. Fakat kapların biçimleri ve üretim yerleri değişmektedir. İç kalıp teknikli vazolar,şekil ve dekorasyonlarındaki küçük değişikliklerle Hellenistik dönemin sonuna kadar kesintisiz olarak devam ederler. Bunlara Mezopotamyadan İspanyaya, Afrika kıyılarından Alplerin ötesine kadar çok geniş bir alanda rastlanmıştır. Bunların üretim yeri olasılıkla Fenike dir ve yayılımları bu ülkeyle yapılan ticaretin sonucudur. Deniz yeşili soğuk kesme camlar ve ya zamanın renksiz transparan camları Mısır’a özgü olmaktan çok,Asya karakterlidir. Bunların üretimi M.Ö. 7. yüzyıldan sonra da devam eder. Anadolu&da da çeşitli kazlarda, iç kalıp tekniği ile üretilmiş cam kaplar bulunmuştur. Bu buluntu yerleri; Çanakkale- Elgios, Çanakkale Dardanos, Çanakklale- Salihler, Behranköy – Assos, Çandarlı, Çandarlı- Myrina, Menemen- Kyme, Uşak-Meonsa, İzmir- Notion ve Midas Yazılıkaya dır51.İç kalıplama tekniği ile üretilmiş önemli miktarda alabastronlar ise Rhodosda bulunmuştur. Bu kapların Mezopotamya da üretilip daha sonra Rhodos;a ihraç edilmiş olmaları mümkün olduğu gibi Rhodos’a göç etmiş Mezopotamyalı ustalar tarafından üretilmiş olmaları da olasıdır. Fakat her durumda Rhodos, M.Ö. 6. yüzyılın ortalarında iç kalp tekniği ile cam kaplar üreten önemli bir merkez haline gelmiştir.daha sonra bu cam sanatı Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde büyük olasılıkla buradan yayılmıştır. Şimdiye kadar incelenmiş olan Demir Çağa ait kaplar arasında gerek dekorasyon gerekse gerçek değer açısından en ilginç olan grubu kalıplama tekniği ile üretilmiş ve kesilmiş kaplar oluşturmaktadır. Bunlar Bronz Çağ kaplarında hem görünüş hem teknik açıdan belirgin bir şekilde ayrılırlar. Bu kaplar,kalıplama yöntemiyle ve en çok da balmumundan yapılmış ve ya balmumu sürülmüş tek parça bir dış kalıba eritilmiş camın dökülmesi anlamına gelen lost wax tekniği ile şekillendirilmişler, daha sonra taş üreticileri tarafından kullanılan taşlama, kesme,delme ve cilalama yöntemleriyle bitirilmişlerdir52.Mezopotamya cam yapımında hep bir adım ileride olmuştur. Alabastronların yanı sıra yassı cam kaseler de üretmişlerdir. Bunlar büyük olasılıkla metal kalıplara dökülerek yapılıyordu. Cam kaplar genellikle metal kapları taklit ediyorlardı. Cam kapların kaideleri özenle düzleştiriliyor ve kabın iç kısmı zımparalanarak güzel bir görünüm oluşturulması sağlanıyordu. Bu cam kaplar Nemrutda üretiliyordu. Bunun iki nedeni vardı: birincisi, Assurnarsipal(M.Ö. 884-859)ın imparatorluğun başkentini Nemruta taşıması ikincisi de, bir çok cam yapımı kasenin Nemrutda bulunmuş olasıdır.
3.GEOMETRİK DÖNEMBu dönemde cam işçiliği yavaş bir şekilde yeniden büyümeye başladı.Yunanistan diğer bölgelerde cam kaplar nadir olarak rastlanıyordu.Yarı küresel şekildeki kalıba döküm kaseler İ.Ö. 9. yüzyılda ve erken İ.Ö. 7. yüzyılda görünmeye başlandı. Bu cam kapların pürüzlü dış yüzeyleri düzgün iç yüzeyleri kontrast oluşturmaktaydı..Bu yöntemle yapılmış cam kapların ağızları pürüzlü oluyordu.
4. KLASİK DÖNEM M.Ö.6 ve 1. yüzyıllar arsında üretilmiş cam eserler arasında en büyük payı iç kalıplama yöntemi ile üretilmiş kaplar almaktadır.Bunlar çoğunlukla kokulu yağlar, merhemler, parfüm ve kozmetik ürünleri koymak için yapılmış küçük şişelerden oluşmaktadır.Bu cam kaplar biçim olarak yunan kaplarını özellikle taklit etmişlerdir.fakat parlak renkleri ve canlı motifleriyle cam şişeler her zaman ön planda olmuştur.Bu dönemde birbirini izleyen üç üretim dönemi saptanmıştır.Her dönemin yeni bir form grubu, süsleme motifleri, kulp biçimleri ve renk kombinasyonları vardır.Akdenizçevreleyen ülkelerde yaygın olarak gözlenmesine rağmen kesin üretim merkezleri henüz saptanamamıştır.Rhodos,Kıbrıs,Güney İtalya ve Fenikenin kıyı şeridi olası üretim merkezleri olarak düşünülsede özgün cam üreten birkaç merkezin varlığı daha gözükmektedir55.M.Ö.6. yüzyıldan itibaren alabastron adı verilen küçük şişeler üretilmeye başlanmış ve bunlar Akdeniz’de olduğu gibi iç bölgelerde de çok miktarda yapıldığını kanıtlayan eserler ele geçmiştir.M.Ö. 5. yüzyılda balmumu tekniği kullanan yeni bir cam endüstrisi geliştirilmiştir.Bu yüzyıllarda modellerini dönemin maden eşyalarından esinlenerek taklit eden değişik biçimli eserlerin, lüks sofra takımlarının, süs ve takıların yapıldığı sanatsal değeri yüksek olan eserlerle karşılaşılmaktadır.Söz konusu döneme ait en önemli buluntu topluluğu Persopolis sarayının hazine binasından gelmektedir.Sarayda bulunan eşyaların büyük çoğunluğu kaya kristali taklit edilerek renksiz camdan yapılmıştır56.Pers gümüş takımları ile arasındaki yakın benzerlikler bu endüstrinin nerede kurulmuş olursa olsun, Akamenid yöneticilerinin himayesinde faaliyet göstermiş olduğunu ortaya koymaktadır57.
5. HELLENİSTİK DÖNEMSon zamanlarda hellenistik dönem cam tarihi hakkında önemli tartışmalar olmuştur.Bu karmaşık dönemde karşılaşılan problemlerin açıklanmasında son zamanlarda ele geçen kanıtların miktarı yeterli olmaktadır.Hellenistik dönemin günümüzle benzer birçok ortak yanı vardır.Hellenistik dönemde de iletişim hızlı bir şekilde yayılmış ve bunun doğal sonucu olarak kültürel bir alışveriş yaşanmıştır58.Hellenistik dönemde cam üreten başlıca iki önemli merkez vardır.Bunlardan ilki Suriye sahil şeridinde bulunan şehirler (Fenike),diğeri ise Mısır Ptolema krallığının başşehri İskenderiye dir.Suriyede iç kalıplama tekniği ile üretilmiş geleneksel merhem şişelerinin üretimine M.Ö.1. yüzyıla kadar devam edilmiştir.Bunlara ek olarak yine kalıplama yöntemiyle oldukça çok sayıda kase üretilmiştir.Üretilen kaseler çoğunlukla çizgi ve yiv bezelidir.Daha geç dönemlerde ise yumrularla veya kısa kaburgalarla da bezenmişlerdir.İskenderiyede üretilmiş olan cam eserlerin ise daha gelişmiş bir teknikle üretilmiş ve daha zarif olduklarını görüyoruz.Bu dönem İskenderiylİ cam ustaları Mozaik üretebilecek ve iki cam tabaka arasına altından yapılmış bir levha (sandwich gold-glass)koyabilecek ustalığa ve bilgiye sahiptiler.Bu dönemden başlamak üzere camın gümüş yemek takımlarına karşı daha cazip ve renkli bir alternatif olarak daha çok tanınmaya önem kazanmaya başlamıştır59.Anadolu da Hellenistik dönem boyunca camdan yapılmış skyphosların iyi tanındığı ve bu formların mezar armağanı olarak yaygın olduğunu İskenderun, Knidos ve Kyme örnekleri göstermektedir. .Geç hellenistik dönem de kalıp yapımı kaseler iç kalıp tekniğinin yanısıra görülürler.Kaselerin bazı çeşitlerinde basit bir form üzerinde dekorasyon iç kısımlarındaki yivlerden (bazen dipte olur) oluşur.Bu süsleme İ.Ö. 1.yüzyılda çok yaygındır.Bu seride düz kaideli skyphoslar ve kantharoslar birlikte görülürler61.Geç hellenistik dönemde çok önemli bir buluş olan cam üfleme tekniği, daha yeni bir buluş olmasına rağmen çok çabuk bir şekilde yaygınlaşmaya başladı62.
6. ROMA DÖNEMİİtalya, ingilter, Fransa, İspanya, Belçika, Balkanlar, Anadolu, Kuzey Afrika, Kıbrıs, Suriye, İskenderiye ve Roma imparatorluğunun içinde yer alan diğer yerleşim bölgelerinde M.Ö.1.yy ile M.S. 4.yy. arasında üretilen camlara Roma camları adı verilir.Roma dönemi cam endüstrisi, Hellenistik dönem cam üreticilerinden alınan ilham ve tecrübe ile kurulmuştur.Yeni formlar, teknikler, renkler ve süslemeler ortaya çıkmıştır.Romalıların bu özelliğinden bu döneme ait az sayıdaki kaynaklarda da söz edilmektedir.Bunlardan belki de en çok bilineni ‘Trimalchio tarafından anlatılmış olan hikayedir.Bu hikaye; bir cam ustasının İmparator Tiberus a hediye ettiği kırılmaz cam kase ile ilgilidir.Kırılmaz camdan yapılmış bu kasenin bir başka özelliği de çarpma sonucu veya bir başka nedenle çöken veya çentiklenen kısımların bir çekiç yardımıyla eski haline döndürülmesidir.Bu buluşu nedeniyle kesin olarak ödüllendirileceğine inanan usta tam aksine kral tarafından idam ettirilmiştir.Kral bu sırrın öğrenilip yaygın olarak kullanılmaya başlanmasıyla, altının tüm değerinin kaybedileceğinden kokmuştur.Bu hikaye camın M.S.1.yüzyıl başlarındaki önemini ve Romalıların konuyla ilgili yeni buluşlara ve deneyimlere ne kadar açık olduğunu göstermektedir.Romalılar camı yalnızca gündelik eşyaların üretiminde değil, aynı zamanda mozaik pano ve dış cephe kaplaması, gibi dekoratif amaçlarla da kullanmışlardır.İ.Ö.1.yy.ın ortalarında üfleme camın kullanılmaya başlanması hem cam eser sayısında hem de cam atölyelerin artışında büyük etken olmuşlar, üfleme tekniği ile kısa sürede yapılan cam eserler seri üretimin yapılmasına olanak vermiştir. İskenderi’ye ve Suriye gibi cam endüstrisinin önemli merkezleri, yeni tekniğin kullanılmaya başlanmasından sonra da önemlerini korumaya devam etmişlerdir65. Üfleme cam tekniği Roma dünyası için çok öneli bir buluştur.Cam üfleme tekniğinin bulunmuş olmasıyla hızlı ve daha çok üretimin sonucunda cam ucuzlaşmış ve herkesin ulaşabileceği bir eşya haline gelmiştir.Camın popüler olmasıyla sadece İtalyada değil aynı zamanda eyaletlerde de yayılmıştır66.Bu buluşun kesin tarihi ve buluşa etken olan ortam hakkında hala kesin bilgiler mevcut değilse de çok sayıda ki bulgular özelliklede İsrail de bulunan buluntular, bu aşamanın M.Ö. 50 yılından çok kısa bir süre sonra , Suriye-Filistin yöresinde gerçekleştiğini ortaya koymaktadır.Bu tarih Roma gücünün Doğuda ve Anadoluda sağlamlaştığı yıllarda, aşagı yukarı aynı zamana rastlamaktadır.Daha sonra imparator Augustus döneminde (M.Ö.27-M.S. 14) Pax Roma nın kurulmuş olması hiç şüphesiz bu yeni tekniğin Roma imparatorluğunun har yanına yayılmasını kolaylaştırmıştır. Romalılar uzun bir süre üfleme camdan yeşilimsi ve mavimsi renkleri kullanmışlardır.M.S. 1 yüzyılın sonlarına doğru mavimsi-yeşil camlar baskın hale gelerek günlük kullanım kapların en yaygın rengi olur.M.S. 1. yüzyıl camları Flaviuslar döneminde doruk noktasına ulaşmıştır.Renkli camların modası geçince genellikle açık gölgeli renkler moda olur.ve yeşilimsi ve sarımsı renkler moda olur68.Erken Roma imparatorluk dönemi için tipik sayılan bir cam vazo yapım tekniği ise kalıba üfleme tekniğidir.İ.S. 25 yıllarında geliştirilmiş olan bu teknikle, vazoların yapımında taş, metal veya döküm cam eserlerin yapımından çok daha kolay, seri ve hızlı üretim sağlanabilmiştir.Roma imparatorluğunun Doğu ve Batı eyaletlerinde ise İ.S. 3. yüzyıllardan başlayarak görülen tipik cam formlarından biride küresel gövdeli sürahilerdir.Bunlar düz, kesme yada işlenmemiş ağız kenarlarına sahiptirler.Aleve tutularak yuvarlatılmış yada katlanmış ağız kenarlarına az da olsa rastlanmaktadır.Boyunları tepesi kesilmiş ters koni biçiminde gövdeleri küresel, dipleri çoğunlukla iç bükeydir70.
2. DEMİR ÇAĞM.Ö.11.yüzyılda Akdenizin doğusu ve Asya nın batı bölgeleri karanlık bir dönemin etkisi altına girmiştir.bunun sonucu olarak ticarette gözlenen düşüş cam endüstrisini oldukça etkilemiştir.Elimizde erken çağa ait cam üretimini kanıtlayan kesin veriler bulunmamaktadır.Arkeolojik kayıtlar tamamen silinmemiş olmakla birlikte M.Ö.12. ve 8. yüzyıllar arasında cam oldukça az rastlanmaktadır.Fakat bu hiçbir zaman camın bu dönemde bilinmediği anlamına gelmemektedir.Hem çivi yazısı ile yazılmış Orta Babil tabletlerinde,Hem de Asur Ninivoh tabletlerinde konuyla ilgili bilgilere rastlanmaktadır.Camın ilk defa büyük ölçekte kullanımı Fenikede M.Ö. 1. binde Fildişinden yapılmış eşyalar üzerinde görülmektedir.Cam fildişi üzerine kakma yöntemi ile işlenmiş ve dekoratif amaçlarla kullanılmış çeşitli figürlerin ve çiçek desenlerinin detaylarını vurgulayabilmek ayrıca fildişine çok renkli bir görünüm vermek amacıyla kullanılmıştır.M.Ö.8.yüzyılın ilk yarısına tarihlendirilmiş olan camlar hem renkli hem de mozaik cam kakmalardan oluşturmaktadırlar.M.Ö.8 ve 7. yüzyıllarda cam kaplar tekrar yaygınlaşmaya başladı.Soğuk kesme, kalıba döküm ve iç kalıp tekniği devam eden eski tekniklerdir. Fakat kapların biçimleri ve üretim yerleri değişmektedir. İç kalıp teknikli vazolar,şekil ve dekorasyonlarındaki küçük değişikliklerle Hellenistik dönemin sonuna kadar kesintisiz olarak devam ederler. Bunlara Mezopotamyadan İspanyaya, Afrika kıyılarından Alplerin ötesine kadar çok geniş bir alanda rastlanmıştır. Bunların üretim yeri olasılıkla Fenike dir ve yayılımları bu ülkeyle yapılan ticaretin sonucudur. Deniz yeşili soğuk kesme camlar ve ya zamanın renksiz transparan camları Mısır’a özgü olmaktan çok,Asya karakterlidir. Bunların üretimi M.Ö. 7. yüzyıldan sonra da devam eder. Anadolu&da da çeşitli kazlarda, iç kalıp tekniği ile üretilmiş cam kaplar bulunmuştur. Bu buluntu yerleri; Çanakkale- Elgios, Çanakkale Dardanos, Çanakklale- Salihler, Behranköy – Assos, Çandarlı, Çandarlı- Myrina, Menemen- Kyme, Uşak-Meonsa, İzmir- Notion ve Midas Yazılıkaya dır51.İç kalıplama tekniği ile üretilmiş önemli miktarda alabastronlar ise Rhodosda bulunmuştur. Bu kapların Mezopotamya da üretilip daha sonra Rhodos;a ihraç edilmiş olmaları mümkün olduğu gibi Rhodos’a göç etmiş Mezopotamyalı ustalar tarafından üretilmiş olmaları da olasıdır. Fakat her durumda Rhodos, M.Ö. 6. yüzyılın ortalarında iç kalp tekniği ile cam kaplar üreten önemli bir merkez haline gelmiştir.daha sonra bu cam sanatı Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde büyük olasılıkla buradan yayılmıştır. Şimdiye kadar incelenmiş olan Demir Çağa ait kaplar arasında gerek dekorasyon gerekse gerçek değer açısından en ilginç olan grubu kalıplama tekniği ile üretilmiş ve kesilmiş kaplar oluşturmaktadır. Bunlar Bronz Çağ kaplarında hem görünüş hem teknik açıdan belirgin bir şekilde ayrılırlar. Bu kaplar,kalıplama yöntemiyle ve en çok da balmumundan yapılmış ve ya balmumu sürülmüş tek parça bir dış kalıba eritilmiş camın dökülmesi anlamına gelen lost wax tekniği ile şekillendirilmişler, daha sonra taş üreticileri tarafından kullanılan taşlama, kesme,delme ve cilalama yöntemleriyle bitirilmişlerdir52.Mezopotamya cam yapımında hep bir adım ileride olmuştur. Alabastronların yanı sıra yassı cam kaseler de üretmişlerdir. Bunlar büyük olasılıkla metal kalıplara dökülerek yapılıyordu. Cam kaplar genellikle metal kapları taklit ediyorlardı. Cam kapların kaideleri özenle düzleştiriliyor ve kabın iç kısmı zımparalanarak güzel bir görünüm oluşturulması sağlanıyordu. Bu cam kaplar Nemrutda üretiliyordu. Bunun iki nedeni vardı: birincisi, Assurnarsipal(M.Ö. 884-859)ın imparatorluğun başkentini Nemruta taşıması ikincisi de, bir çok cam yapımı kasenin Nemrutda bulunmuş olasıdır.
3.GEOMETRİK DÖNEMBu dönemde cam işçiliği yavaş bir şekilde yeniden büyümeye başladı.Yunanistan diğer bölgelerde cam kaplar nadir olarak rastlanıyordu.Yarı küresel şekildeki kalıba döküm kaseler İ.Ö. 9. yüzyılda ve erken İ.Ö. 7. yüzyılda görünmeye başlandı. Bu cam kapların pürüzlü dış yüzeyleri düzgün iç yüzeyleri kontrast oluşturmaktaydı..Bu yöntemle yapılmış cam kapların ağızları pürüzlü oluyordu.
4. KLASİK DÖNEM M.Ö.6 ve 1. yüzyıllar arsında üretilmiş cam eserler arasında en büyük payı iç kalıplama yöntemi ile üretilmiş kaplar almaktadır.Bunlar çoğunlukla kokulu yağlar, merhemler, parfüm ve kozmetik ürünleri koymak için yapılmış küçük şişelerden oluşmaktadır.Bu cam kaplar biçim olarak yunan kaplarını özellikle taklit etmişlerdir.fakat parlak renkleri ve canlı motifleriyle cam şişeler her zaman ön planda olmuştur.Bu dönemde birbirini izleyen üç üretim dönemi saptanmıştır.Her dönemin yeni bir form grubu, süsleme motifleri, kulp biçimleri ve renk kombinasyonları vardır.Akdenizçevreleyen ülkelerde yaygın olarak gözlenmesine rağmen kesin üretim merkezleri henüz saptanamamıştır.Rhodos,Kıbrıs,Güney İtalya ve Fenikenin kıyı şeridi olası üretim merkezleri olarak düşünülsede özgün cam üreten birkaç merkezin varlığı daha gözükmektedir55.M.Ö.6. yüzyıldan itibaren alabastron adı verilen küçük şişeler üretilmeye başlanmış ve bunlar Akdeniz’de olduğu gibi iç bölgelerde de çok miktarda yapıldığını kanıtlayan eserler ele geçmiştir.M.Ö. 5. yüzyılda balmumu tekniği kullanan yeni bir cam endüstrisi geliştirilmiştir.Bu yüzyıllarda modellerini dönemin maden eşyalarından esinlenerek taklit eden değişik biçimli eserlerin, lüks sofra takımlarının, süs ve takıların yapıldığı sanatsal değeri yüksek olan eserlerle karşılaşılmaktadır.Söz konusu döneme ait en önemli buluntu topluluğu Persopolis sarayının hazine binasından gelmektedir.Sarayda bulunan eşyaların büyük çoğunluğu kaya kristali taklit edilerek renksiz camdan yapılmıştır56.Pers gümüş takımları ile arasındaki yakın benzerlikler bu endüstrinin nerede kurulmuş olursa olsun, Akamenid yöneticilerinin himayesinde faaliyet göstermiş olduğunu ortaya koymaktadır57.
5. HELLENİSTİK DÖNEMSon zamanlarda hellenistik dönem cam tarihi hakkında önemli tartışmalar olmuştur.Bu karmaşık dönemde karşılaşılan problemlerin açıklanmasında son zamanlarda ele geçen kanıtların miktarı yeterli olmaktadır.Hellenistik dönemin günümüzle benzer birçok ortak yanı vardır.Hellenistik dönemde de iletişim hızlı bir şekilde yayılmış ve bunun doğal sonucu olarak kültürel bir alışveriş yaşanmıştır58.Hellenistik dönemde cam üreten başlıca iki önemli merkez vardır.Bunlardan ilki Suriye sahil şeridinde bulunan şehirler (Fenike),diğeri ise Mısır Ptolema krallığının başşehri İskenderiye dir.Suriyede iç kalıplama tekniği ile üretilmiş geleneksel merhem şişelerinin üretimine M.Ö.1. yüzyıla kadar devam edilmiştir.Bunlara ek olarak yine kalıplama yöntemiyle oldukça çok sayıda kase üretilmiştir.Üretilen kaseler çoğunlukla çizgi ve yiv bezelidir.Daha geç dönemlerde ise yumrularla veya kısa kaburgalarla da bezenmişlerdir.İskenderiyede üretilmiş olan cam eserlerin ise daha gelişmiş bir teknikle üretilmiş ve daha zarif olduklarını görüyoruz.Bu dönem İskenderiylİ cam ustaları Mozaik üretebilecek ve iki cam tabaka arasına altından yapılmış bir levha (sandwich gold-glass)koyabilecek ustalığa ve bilgiye sahiptiler.Bu dönemden başlamak üzere camın gümüş yemek takımlarına karşı daha cazip ve renkli bir alternatif olarak daha çok tanınmaya önem kazanmaya başlamıştır59.Anadolu da Hellenistik dönem boyunca camdan yapılmış skyphosların iyi tanındığı ve bu formların mezar armağanı olarak yaygın olduğunu İskenderun, Knidos ve Kyme örnekleri göstermektedir. .Geç hellenistik dönem de kalıp yapımı kaseler iç kalıp tekniğinin yanısıra görülürler.Kaselerin bazı çeşitlerinde basit bir form üzerinde dekorasyon iç kısımlarındaki yivlerden (bazen dipte olur) oluşur.Bu süsleme İ.Ö. 1.yüzyılda çok yaygındır.Bu seride düz kaideli skyphoslar ve kantharoslar birlikte görülürler61.Geç hellenistik dönemde çok önemli bir buluş olan cam üfleme tekniği, daha yeni bir buluş olmasına rağmen çok çabuk bir şekilde yaygınlaşmaya başladı62.
6. ROMA DÖNEMİİtalya, ingilter, Fransa, İspanya, Belçika, Balkanlar, Anadolu, Kuzey Afrika, Kıbrıs, Suriye, İskenderiye ve Roma imparatorluğunun içinde yer alan diğer yerleşim bölgelerinde M.Ö.1.yy ile M.S. 4.yy. arasında üretilen camlara Roma camları adı verilir.Roma dönemi cam endüstrisi, Hellenistik dönem cam üreticilerinden alınan ilham ve tecrübe ile kurulmuştur.Yeni formlar, teknikler, renkler ve süslemeler ortaya çıkmıştır.Romalıların bu özelliğinden bu döneme ait az sayıdaki kaynaklarda da söz edilmektedir.Bunlardan belki de en çok bilineni ‘Trimalchio tarafından anlatılmış olan hikayedir.Bu hikaye; bir cam ustasının İmparator Tiberus a hediye ettiği kırılmaz cam kase ile ilgilidir.Kırılmaz camdan yapılmış bu kasenin bir başka özelliği de çarpma sonucu veya bir başka nedenle çöken veya çentiklenen kısımların bir çekiç yardımıyla eski haline döndürülmesidir.Bu buluşu nedeniyle kesin olarak ödüllendirileceğine inanan usta tam aksine kral tarafından idam ettirilmiştir.Kral bu sırrın öğrenilip yaygın olarak kullanılmaya başlanmasıyla, altının tüm değerinin kaybedileceğinden kokmuştur.Bu hikaye camın M.S.1.yüzyıl başlarındaki önemini ve Romalıların konuyla ilgili yeni buluşlara ve deneyimlere ne kadar açık olduğunu göstermektedir.Romalılar camı yalnızca gündelik eşyaların üretiminde değil, aynı zamanda mozaik pano ve dış cephe kaplaması, gibi dekoratif amaçlarla da kullanmışlardır.İ.Ö.1.yy.ın ortalarında üfleme camın kullanılmaya başlanması hem cam eser sayısında hem de cam atölyelerin artışında büyük etken olmuşlar, üfleme tekniği ile kısa sürede yapılan cam eserler seri üretimin yapılmasına olanak vermiştir. İskenderi’ye ve Suriye gibi cam endüstrisinin önemli merkezleri, yeni tekniğin kullanılmaya başlanmasından sonra da önemlerini korumaya devam etmişlerdir65. Üfleme cam tekniği Roma dünyası için çok öneli bir buluştur.Cam üfleme tekniğinin bulunmuş olmasıyla hızlı ve daha çok üretimin sonucunda cam ucuzlaşmış ve herkesin ulaşabileceği bir eşya haline gelmiştir.Camın popüler olmasıyla sadece İtalyada değil aynı zamanda eyaletlerde de yayılmıştır66.Bu buluşun kesin tarihi ve buluşa etken olan ortam hakkında hala kesin bilgiler mevcut değilse de çok sayıda ki bulgular özelliklede İsrail de bulunan buluntular, bu aşamanın M.Ö. 50 yılından çok kısa bir süre sonra , Suriye-Filistin yöresinde gerçekleştiğini ortaya koymaktadır.Bu tarih Roma gücünün Doğuda ve Anadoluda sağlamlaştığı yıllarda, aşagı yukarı aynı zamana rastlamaktadır.Daha sonra imparator Augustus döneminde (M.Ö.27-M.S. 14) Pax Roma nın kurulmuş olması hiç şüphesiz bu yeni tekniğin Roma imparatorluğunun har yanına yayılmasını kolaylaştırmıştır. Romalılar uzun bir süre üfleme camdan yeşilimsi ve mavimsi renkleri kullanmışlardır.M.S. 1 yüzyılın sonlarına doğru mavimsi-yeşil camlar baskın hale gelerek günlük kullanım kapların en yaygın rengi olur.M.S. 1. yüzyıl camları Flaviuslar döneminde doruk noktasına ulaşmıştır.Renkli camların modası geçince genellikle açık gölgeli renkler moda olur.ve yeşilimsi ve sarımsı renkler moda olur68.Erken Roma imparatorluk dönemi için tipik sayılan bir cam vazo yapım tekniği ise kalıba üfleme tekniğidir.İ.S. 25 yıllarında geliştirilmiş olan bu teknikle, vazoların yapımında taş, metal veya döküm cam eserlerin yapımından çok daha kolay, seri ve hızlı üretim sağlanabilmiştir.Roma imparatorluğunun Doğu ve Batı eyaletlerinde ise İ.S. 3. yüzyıllardan başlayarak görülen tipik cam formlarından biride küresel gövdeli sürahilerdir.Bunlar düz, kesme yada işlenmemiş ağız kenarlarına sahiptirler.Aleve tutularak yuvarlatılmış yada katlanmış ağız kenarlarına az da olsa rastlanmaktadır.Boyunları tepesi kesilmiş ters koni biçiminde gövdeleri küresel, dipleri çoğunlukla iç bükeydir70.
Cam Firmaları
- KOBATEK MAKINA BAKIM ONARIM SAN.TIC.LTD.STI. İstanbul
- KOBATEK MAKİNA BAKIM VE ONARIM SAN. VE TİC. LTD.ŞTİ. İstanbul
- KORU DANIŞMANLIK MARKA PATENT LTD.ŞTİ. Ankara
- KUZAŞ A.Ş. Erzurum
- LUMES CAM SAN.T.A.S. İstanbul
- MAKROPAK BANT SAN.TİC.LTD.ŞTİ İstanbul
- MERVE CAM SAN.TIC.LTD.STI. İstanbul
- MERVE CAM SAN.TİC.LTD.ŞTİ. İstanbul
- MET-SAN GROUP Balıkesir
- MY GRUP AZOT/OKSİJEN GAZI ÜRETECi İstanbul
- NAS ISICAM-PEN TİC AŞ Kayseri
- NAZAR İNŞAAT Zonguldak
- NİS GARDEN İstanbul
- OPAK CAM & AYNA SAN.TIC.LTD.STI. Ankara
- ORTADOĞU SANAYİ ÜRÜNLERİ REKLAM VE PAZARLAMA TİCARET LTD ŞTİ İstanbul
- oset cam ve zırhlı araç imalat san.tic.ltd.şti İstanbul
- OZOTOSAN AYNA PLASTIK IMALAT LTD.STI. Bursa
- PANJUR KEPENK MOTORU ve MOTORLARI İstanbul
- PASABAHCE CAM SAN.A.S. İstanbul
- POYRAZ TÜK.TEM.MAD.LTD.ŞTİ. İstanbul
- RMA Balkon Camlama sis İstanbul
- rüya çini seramik Kütahya
- S.K.C. KARBON SAN. VE TİC. A.Ş. İstanbul
- SAFAK CAM PAZARLAMA SAN.VE TIC.LTD.STI. İstanbul
- SARAY CAM PVC PLASTIK DOG.INŞ.TUR.GIDA SAN VE TIC LTD.ŞTI İstanbul
- SARIOGULLARI CAM TIC. LTD. STI. İstanbul
- SEKERCI CAM.SAN.VE TIC. Bursa
- SENSUN FIRÇA İstanbul
- SEVEN ISICAM İstanbul
- SEVKAR KURUTEMİZLEME İstanbul
Camın yapısı ve özellikleri
CAMIN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
Camın en yaygın tanımı:Soğuma sonucunda kristalleşmeden sertleşen inorganik bir ergitme ürünüdür. Camın başka bir tanımı da Morey tarafından şöyle yapılmıştır:Cam sıvı hali ile sürekli bir geçiş aşamasında ve bu hale benzer bir yapıda bulunan,fakat ergimiş durumdan soğuma sonucunda,pratik bakımdan katı olarak kabul edilebilecek viskoziteye sahip inorganik bir maddedir. Malzemeciler camı aşırı soğutulmuş bir sıvıya benzetirler.Gerçekten de cam ısıtılmaya başlandıktan sonra sıcaklığın artmasına paralel olarak önce yumuşar ve daha sonra da akıcı hale gelir.Bu hali ile adeta sıvı gibidir. Cam,elle tutulursa sert ve durgun bir etki yapar.Kırılganlığı nedeniyle de sert bir yere vurulunca kırılır. Böyle olmakla birlikte kimyacılar içinden su içtiğimiz kabın kendisinin bir sıvı gibi olduğunu söylerler. Bütün bunlar soğumuş,durgunlaşmış camın belli başlı özellikleridir. Oysa yüksek ısılarda camın bu özellikleri tümüyle değişiverir.Önce yumuşamaya başlar,sonrada akıcılık kazanır. Hatta eğer yeterli olan ısı sağlanırsa su gibi akar. Cam,bir maden olarak tanımlanır.Ama diğer madenlere göre de çok önemli bir değişikliği vardır.O da erime noktası olmasıdır. İşte bu önemli özelliği nedeniyle camın içinde bulunduğu ortamın ısısı artırılırsa gittikçe daha çok sıvılaşır ve akıcılık kazanır.Açıkça görüleceği gibi bu durumu,camın çok değişik yöntemlerle biçimlendirmeye,üfleyerek şişirmeye uygun olan noktasıdır. Cam sabit bir erime noktası olmayan amorf bünyeli bir silikat bileşimi olarak tanımlanmaktadır. Ana maddelerin ısıtılarak erimesi, biçimlendirilmesi ve biçimlendirilen hamurun kriştalleşme olmaksızın soğuması sonucunda cam elde edilmektedir. Erime derecesi, bileşime ve bileşime giren maddelere giren maddelere göre değiştiği için belirli sıcaklıkta eriyen metal ve benzeri malzemeler gibi canın sabit bir erime sıcaklık derecesi mevcut değildir.Cam gerçekte yapısı açısından şaşırtıcı yalınlıkta bir maddedir.Silisyum dioksit ve maden oksitlerinin bir karışımıdır. Ama cama özelliklerin i kazandıran onun atom yapısındaki ilginç durumudur. Çünkü bu ilginç özelliğinden dolayı cam ne tam bir sıvıdır, ne de kristal yapılı gerçek bir katıdır. İkisinin arasında yer alan çok özel bir konumdadır.Böyle bir konuma, katılaşma derecesinin altında dondurulmuş bir sıvı tanımlaması yapılabilir. Camın iç yapısı özel araçlarla incelendiği zaman, diğer katılardaki atomların düzgün kristal dizilişinin camda bulunmadığı görülür. Cam gerçekte bir sıvıdır. Saydamlığı da buradan kaynaklanmaktadır.Bir sıvıda iç sınırlar yoktur. Camın içinden geçmekte olan bir ışık ışını,kırılma ve yansımaya uğramaz.Ama bu ışın yalnızca cam yüzeyini aşarken hafifçe kırılır. Tabii bu özellikler ancak saydam ve nitelikli bir cam için geçerlidir.Camdaki ilginç renklendirmeler bu özellik nedeniyle elde edilebilmektedir. Camın yapısına katılan çeşitli katkılarla camın ışık emme ya da ışık geçirme özellikleri çok şaşırtıcı boyutlara ulaştırılabilir. Cam ısıtıldığında viskozitesi kademeli olarak düşer ve tersine;soğutulduğunda kademeli olarak yükselir. Bu durumu ergitilmiş ya da sıvı haldeki bir metal ile mukayese edersek,metalin sıvı halden katı hale dönüşümü anidir, ya da suya uyguladığımızda su, donma noktasında çabucak bur haline dönüşür.Camın soğutulması ile viskozitesindeki kademeli artış, cama arzu edilen ürün şeklinin verilmesine fırsat yaratarak diğer metallere nazaran daha geniş bir çalışma aralığı kazandırır. Bunu takiben , arzu edilirse cam, ısıtma ile yumuşatılabilir ve tekrar tekrar yeniden şekillendirilebilir ve soğutulabilir. Camın Özellikleri 1.Fiziksel Özellikleri Normal katı ve sıvı halleriyle camsı hâl arasındaki bağlantı ergimiş haldeki maddelerin soğutulmaları sırasındaki mekanizma incelendiğinde anlaşılabilir.İnorganik element ve bileşiklerin çoğu,ergime durumunda, viskoziteleri hemen hemen suyun viskozitesine yakın sıvılar meydana getirirler. Bu tip sıvılar soğutuldukları zaman,ergime noktasında seri
Camın en yaygın tanımı:Soğuma sonucunda kristalleşmeden sertleşen inorganik bir ergitme ürünüdür. Camın başka bir tanımı da Morey tarafından şöyle yapılmıştır:Cam sıvı hali ile sürekli bir geçiş aşamasında ve bu hale benzer bir yapıda bulunan,fakat ergimiş durumdan soğuma sonucunda,pratik bakımdan katı olarak kabul edilebilecek viskoziteye sahip inorganik bir maddedir. Malzemeciler camı aşırı soğutulmuş bir sıvıya benzetirler.Gerçekten de cam ısıtılmaya başlandıktan sonra sıcaklığın artmasına paralel olarak önce yumuşar ve daha sonra da akıcı hale gelir.Bu hali ile adeta sıvı gibidir. Cam,elle tutulursa sert ve durgun bir etki yapar.Kırılganlığı nedeniyle de sert bir yere vurulunca kırılır. Böyle olmakla birlikte kimyacılar içinden su içtiğimiz kabın kendisinin bir sıvı gibi olduğunu söylerler. Bütün bunlar soğumuş,durgunlaşmış camın belli başlı özellikleridir. Oysa yüksek ısılarda camın bu özellikleri tümüyle değişiverir.Önce yumuşamaya başlar,sonrada akıcılık kazanır. Hatta eğer yeterli olan ısı sağlanırsa su gibi akar. Cam,bir maden olarak tanımlanır.Ama diğer madenlere göre de çok önemli bir değişikliği vardır.O da erime noktası olmasıdır. İşte bu önemli özelliği nedeniyle camın içinde bulunduğu ortamın ısısı artırılırsa gittikçe daha çok sıvılaşır ve akıcılık kazanır.Açıkça görüleceği gibi bu durumu,camın çok değişik yöntemlerle biçimlendirmeye,üfleyerek şişirmeye uygun olan noktasıdır. Cam sabit bir erime noktası olmayan amorf bünyeli bir silikat bileşimi olarak tanımlanmaktadır. Ana maddelerin ısıtılarak erimesi, biçimlendirilmesi ve biçimlendirilen hamurun kriştalleşme olmaksızın soğuması sonucunda cam elde edilmektedir. Erime derecesi, bileşime ve bileşime giren maddelere giren maddelere göre değiştiği için belirli sıcaklıkta eriyen metal ve benzeri malzemeler gibi canın sabit bir erime sıcaklık derecesi mevcut değildir.Cam gerçekte yapısı açısından şaşırtıcı yalınlıkta bir maddedir.Silisyum dioksit ve maden oksitlerinin bir karışımıdır. Ama cama özelliklerin i kazandıran onun atom yapısındaki ilginç durumudur. Çünkü bu ilginç özelliğinden dolayı cam ne tam bir sıvıdır, ne de kristal yapılı gerçek bir katıdır. İkisinin arasında yer alan çok özel bir konumdadır.Böyle bir konuma, katılaşma derecesinin altında dondurulmuş bir sıvı tanımlaması yapılabilir. Camın iç yapısı özel araçlarla incelendiği zaman, diğer katılardaki atomların düzgün kristal dizilişinin camda bulunmadığı görülür. Cam gerçekte bir sıvıdır. Saydamlığı da buradan kaynaklanmaktadır.Bir sıvıda iç sınırlar yoktur. Camın içinden geçmekte olan bir ışık ışını,kırılma ve yansımaya uğramaz.Ama bu ışın yalnızca cam yüzeyini aşarken hafifçe kırılır. Tabii bu özellikler ancak saydam ve nitelikli bir cam için geçerlidir.Camdaki ilginç renklendirmeler bu özellik nedeniyle elde edilebilmektedir. Camın yapısına katılan çeşitli katkılarla camın ışık emme ya da ışık geçirme özellikleri çok şaşırtıcı boyutlara ulaştırılabilir. Cam ısıtıldığında viskozitesi kademeli olarak düşer ve tersine;soğutulduğunda kademeli olarak yükselir. Bu durumu ergitilmiş ya da sıvı haldeki bir metal ile mukayese edersek,metalin sıvı halden katı hale dönüşümü anidir, ya da suya uyguladığımızda su, donma noktasında çabucak bur haline dönüşür.Camın soğutulması ile viskozitesindeki kademeli artış, cama arzu edilen ürün şeklinin verilmesine fırsat yaratarak diğer metallere nazaran daha geniş bir çalışma aralığı kazandırır. Bunu takiben , arzu edilirse cam, ısıtma ile yumuşatılabilir ve tekrar tekrar yeniden şekillendirilebilir ve soğutulabilir. Camın Özellikleri 1.Fiziksel Özellikleri Normal katı ve sıvı halleriyle camsı hâl arasındaki bağlantı ergimiş haldeki maddelerin soğutulmaları sırasındaki mekanizma incelendiğinde anlaşılabilir.İnorganik element ve bileşiklerin çoğu,ergime durumunda, viskoziteleri hemen hemen suyun viskozitesine yakın sıvılar meydana getirirler. Bu tip sıvılar soğutuldukları zaman,ergime noktasında seri
Avrupa piyasasındaki camlar nelerdir
Viaccess CI CAM. Patent hakları France Telecomm'a ait olabilir (CCETT araştırma enstitüsünde geliştirilmiş) En son versiyonu kırmızı etiketli Vr 478. İkinci versiyonla çalışır. Halen Fransada "TPS", "ABSAT", "CFi", "MCM" ve "France Telecom" kullanıyor, İskandinav ve Baltık ülkelerinde "Viasat", Slovenyada "RTV", Hırvatistanda, "HRT", İsviçrede "SRG", İspanyada "TeleVisa", Danimarkada "Tele Danmark", İsveçte "SVT" + "Senda", Norveçte " NRK", Yunanistanda "ALPHA DIGITAL", Arap ülkelerinde "ART" , Rusyada "NTV Int" ayrıca tüm avrupada "BBC Worldwide" ve ***** kanalları "Sex View", "SCT/RCT" ve "Ultra Blue" tarafından kullanılıyor. Çoğu zaman digital kablo (DVB C) ve yersel (DVB T) yayınlarda da aynen kullanılır. Marka sahibi Viaccess, üreticisi SC Microsystems. dir .Viaccess ALL CAM. Orijinal 'Siyah Etiket' Viaccess CAM birinci versiyon resmi ve korsan kartlarla çalışır. Viaccess2 ile uyumlu değildir. . Irdeto SE4.7 ALLCAM. Bu CAM'ler Irdeto ve BETA Digital CAM olarak çalışır. Orijinal Flaşlanabilir "I chip'li" Irdeto Cam'lerdir. Korsan "DS9" yazılımı kullanılarak Irdeto, Beta digital, SECA Mediaguard ve Viaccess yapılabilir. Beta Digital halen Almanya ve Avusturyada kullanılıyor. Irdeto ise Hollanda, Italya ve Güney afrikada kullanılıyor. Seri no 900440 veya 900264 olabilir. Teknik bakımdan aynıdır. Yeni Iredto II cam'ler 901275 veya 901633 olabilir. Bunlar da içinde değişiklik yapılarak AllCAM yapılabiliyor. Irdeto "Freepass" CAM. Bu CAM'ler Irdeto 1 & 2 ve BETA Digital CAM olarak çalışabildiği gibi loglama işinde de kullanılabilir. Yukarıdakinin ayni olup içine flaşlanarak yeni yazılım yüklenmiştir. Irdeto FREE Cam v.2.018 versiyon yapılanları Viaccess, Seca, Irdeto 1/2, Beta Digital, ve Nagravision olarak çalışır, sistem geçişi otomatiktir. FunCAM 'de denir. Irdeto 2 v.1.06 205 Softcell Irdeto CAM P/N 901275 Halen kirch/DF1,Nethold/Multichoice,Telepiu, M-Net (C-bandı) tarafından kullanılıyor. Aynı zamanda yunanistanda "NOVA", hollandada "Canal Digital", İtalyada "Stream", güney afrikada "Multichoice", arap ülkelerinde "Showtime" ve "ART" kullanıyorlar. Avustralyada FOX kullanıyor. Resmi en son versiyon Irdeto 1 & 2 CAM'dir. Hollanda, İtalya, Arap, Rum, Güney afrikalı birçok yayıncı kullanıyor. Kimileri tarafından Irdeto II CAM olarak da anılıyor ancak Irdeto 1 yayınlarla da çalışır. Betacrypt CAM halen almanyada "Premiere World" ve "MediaVision", avusturyada " ORF " kullanıyor. Irdeto, Betacrypt Astoncrypt CAM 1.05 veya 1.03(flaşlanabilir olanı), Seca CI CAM, Aston 105 CI Cam olarak da anılır."MediaGuard" olarak da bilinir. Ayrıca, Alman Premiere buketi de kullanmaktadır. SECA (Societe Europeene de Controle d'Acces) bir Canal Plus ve Bertelsmann ortaklığı. Mediaguard (Astoncrypt - Seca) şifre sistemi halen İtalyada "Telepiu", "Stream", "RAI SAT" ve "MediaSet", Fransa'da "Canal Satellite Numerique", "Canal+", "ABsat", ve " NumeriCable " tarafından, Hollanda'da "Canal Digitaal", İspanya'da "Canal Satelite digital" , Polonya'da "Nowa Cyfra+",Orta Doğu ülkelerinde "Orbit" tarafından ve Canal+' nın global olarak sunduğu daha birçok yayında kullanılıyor. Halen kullanılan en popüler şifre sistemi olduğu söylenebilir. Bu CAM V1.05 olarak SECA1-2 Mediaguard Emulasyonlu hemen tüm yayınlarda güzel çalışmaktadır. Halen, Telepiu, Canal Satellite, MTV Networks, Kanal Digitaal, Canal Satellite Numerique, AB sat, Cyfra, Stream, Orbit ve Canal Plus yayınlarının tümü için (resmi ve korsan kartlarda) kullanılmaktadır. V1.03 versiyonunda izle ve öde (PPV) kanalları arası hızlı geçişte sorun çıkarttığı belirlenmiştir. (Yavaş geçişte sorun olmuyor) Bu versiyonun flaşlanarak Cryptoworks, Nagravision gibi başka modüllere dönüştürülebilme imkanı var. V1.03, ITV Digital yayınlarıyla mükemmel çalışmaktadır. Bu CAM'ın ayrıca tedavülden kalkmış olan V1.00 ve 1.04 versiyonları var. (v1.05) Mevcut son versiyon (1.05). Eski (1.03) versiyonu ise tümleşik ITV Digital TV'leri için kullanılıyor Mediaguard (Astoncrypt - Seca), Nagravision İlk olarak İspanyol paralı TV platformu Via Digital şirketi tarafından geliştirilerek kullanılmıştır. İspanya'da "Via Digital"den sonra "RTVE" tarafından, Portekizde "Tv Cabo" tarafından kullanılmış, "Star Digital" ile türkiyeye gelmiştir. Ayrıca Polonyada "Polsat" İsviçrede "Teleclub"'un kablo yayınında (DVB C), "ABS CBN Mux " da ve Azerbaycan Tv "Az TV1" 'de kullanılmıştır. Servis sağlayıcıya özel Box Key yapılabilme özelliği var. Ancak halen Nagra yayınların tamamına yakını korsan olarak izlenmekte, Nagra 2 çıkacağı söylenmektedir. Nagravision, Cryptoworks CI CAM. Halen gayriresmi kartları yok. Kullanan platformlar şunlar; Çek Cumhuriyetinden "Czechlink", Türkiyeden " Digitürk " İspanya'dan " Telespazio ". Ayrıca tüm avrupada " Viacom" (MTV network) ve "UPC" 'nin şebekeleri kullanıyor. Br de RTL , Avusturya ve İsviçredeki yayınlarında kullanıyor. Markanın patenti Philips'in. Philips bunu genellikle kendi embedded alıcılarıyla veriyor. Philips - Cryptoworks AlphaCrypt CI CAM Son versiyon AlphaCrypt CAM, Irdeto, Irdeto II ve BetaCrypt- şifreli platformlarda çalışıyor. AlphaCrypt, Universal GLOBAL CI CAM. Tüm CI'lı alıcılarla, Via Access 1 ve 2, Aston (SECA 1-2), Nagravision, Cryptoworks, Betacrypt, IRDETO 1-2, ve IRDETO ALL CAM ile çalıştığı, örneğin orijinal Alman Premiere 'in abone kartları ve resmi Viaccess2 kartlarla hem de ayrıca korsan kartlarla çalıştığı iddia ediliyor. Bunun gelecek nesil çok fonksiyonlu CAM olduğu, ayrıca programmer gerekmeyeceği, çünkü içindeki yazılımın tam ve test edilmiş olduğu söyleniyor. Resmi ve gayri resmi her tür smartcard'la (Funcard 5in1, GoldCard, DS9 v.s.) çalışabiliyormuş. CONAX CI CAM. CONAX v3.03 Conax bir Telenor şirketidir. Bu şifre Canal Plus tarafından İskandinav paketleri için kullanılıyor. Halen sadece İskandinav ülkelerinde "MTV Networks", "Canal digital" paketleri tarafından kullanılıyor. Geçerli son versiyonu V3.03. Conax, Irdeto / BetaDigital Nokia 9200/DBox ‘a takılınca Beta Digital ve Irdeto ile çalışır. Ancak, Dbox’un yazılımı DrOverflow'un DVB2000 ‘e geçirilmelidir. Ortak arayüzlü (CI) dieğr cihazlardan hiçbiriyle çalışmaz. Şimdi "AMON" yazılımıyla Ds9 kartlar ve Funcard 5 in 1 ile çalışır logging için kullanılabilir. NO-ZAP CAM . Bu CAM halen sadece NoZap isimli ve hergün 24 saat yayını olan, ücretsiz 8 film yayınlayan fransız hardcore ***** kanalı tarafından kullanılan Sky Pilot isimli şifre sistemiyle çalışmaktadır. (Abonelik ücretsiz, bu CAM kendi başına çalışıyor, hiçbir smartcard gerektirmiyor.) Yeni Magic Modül. UNIVERSAL CAM 'in bir türü olarak görünmektedir. TBD Cam - Tanımsız Koşullu Erişim Modülü olarak TBD CryptV0.9 yazılımıyla lanse edilen Universal CAM'in yazılım bakımından gelişmeye çok açık olduğu konuşulmuştu. Bu arada son kullanıcı tarafından kolay programlanabilmesi için basit ucuz ve kullanışlı bir programmer çıkmış. Bu programmer CAM'in içine takılıyor. CAM de uydu alıcıda takılı. Programmerin RS232 ucu bir seri kablo ile bilgisayar'ın COM portuna bağlanarak program PC'den aktarılıyor. Receiver sadece özellikle CAM'i beslemek için gerekli. Programmer cihazı Season logger/emülator kartına çok benziyor, ancak üzerinde atmel mikroişlemcisi var. Yeşil LED yanarsa sorun yok demektir. Halen bu CAM sadece bu şekilde flaşlanabiliyormuş. Yazılım çalıştırıldığında "connect" butonuna "CONNECTED" yazısını görene kadar basıyorsunuz sonra flaşlama yapılıyor. Bu esnada hem kırmızı hem yeşil LED yanıyor. Yaklaşık 6 dakika sürüyor. Sonunda "MODULE LOADED" yazısı çıkınca modül kullanıma hazır hale gelmiş oluyor. İşler kötü giderse paniğe gerek yok, CAM üzerinde programmer takılı değil iken receiver'i üç defa açıp kapayınca (veya CAM'ı üç defa çıkarıp takarak resetletince) cihaz bootloader konumuna geri dönüyor. Siz de yarım hatalı yüklenmiş flaş dosyasını yeniden yükleyebiliyorsunuz. Yani bu şekilde CAM'e flash yüklemek herkesin yapabileceği bir iş haline getirilmiş. Bu CAM sonuç olarak konunun meraklıları için bir araştırma geliştirme modülü kabul edilebilir. Geliştirmeye de çok açık olduğu kesin. Örneğin halen FREEPASS CAM(irdeto) ile karşılaştırılınca, farklı şifre sistemleri arasındaki geçişlerde daha yavaş kaldığı eleştirisi var. Gelişme sonucu hem hızlanması, hem de zamanla halen emüle edilemeyen şifre sistemlerini de emüle edebilir hale getirilmesi mümkün.
Hangi cam Alınmalı
Eğer izlemek istediğiniz yayının şifresi Mediaguard II ise ve abone kartınız da bu özellikte ise o zaman mutlaka cihazınıza takacağınız modül de Mediaguard II 'yi destekleyen bir CAM olmak zorundadır. Normal olarak her şifre sisteminin kendine uygun bir de modülü bulunduğundan, şifre çeşitleri ve bunlara göre yayın yapan kanal sayısı arttıkça modül çeşidi de artacağından çeşitli kanallar ve modüller arasında karar veremeden boğulup kalmak mümkün. Üstelik geçtiğimiz birkaç yılda CAM çeşidinde standartlaşma ve azalma olacağına çeşitlilikler sürekli arttı. Birçok eski modüller de demode oldu. Artık onları kullanmak neredeyse olanaksız. Önümüzdeki dönemde de durumun çok farklı olmayacağı öngörülebilir. Yine de bazı önemli gelişmeler var. En önemli gelişme şifre lisansörü firmadan bağımsız olarak üretilen çeşitli modüllerin birden çok çeşit şifre modülü yerine aslı kadar mükemmel çalışabilmesi. Nisan ayında duyurduğumuz UNIVERSAL CAM bunun ilk örneklerindendi. Bu sayede birkaç değişik buketin yayınlarını izleyebilmek için tüketici birkaç defa donanım yatırımı yapıp herbirine CAM maliyeti artı lisans bedeli ödemesi gerekmiyor. Ayni CAM'deki yazılımlar gereken tüm işlemleri yapabildiğinden sadece kanallara abone bedeli ödeyerek kanalları yasal olarak izleme imkanına kavuşabilir. Ama bir sorun var. CAM'lerin içindeki yazılımlar lisanssız. Bunlarla ilgili sorunlar yaşandığında kim ilgilenecek?. Şimdilerde en fazla kendinden söz ettiren modül Magic CI CAM'ler. Bu modüller geliştirme modülü olarak ve içinde yazılımsız halde satılmaktadır (İçinde sadece Dreamload Boot Loader'i var). Ancak internette çeşitli uyglama yazılımları mevcut ve bunlar sayesinde bir süre içinde tüm koşullu erişim sistemlerini emüle edebilir konuma gelmesi beklenmektedir. Şu anda geçerli olan "Pentacrypt v1.07" sürümlü yazılımıyla "Viaccess I ve II, TPScrypt, AstonCrypt, Seca Mediaguard I ve II (SECA 1-2), Irdeto I ve II, Betacrypt(Beta Digital), Nagravision (BoxKey'i seçilebiliyor)" gibi en popüler tüm şifre sistemleriyle kulanılabiliyor. Tüketici bu modülü bir programmer kartıyla birlikte alıp disketteki yükleme yazılımını çalıştırdıktan sonra internetten indirdiği dosyayı modüle yüklüyor. Modül RS232 COM portu üzerinden bilgisayara CAM'in içinde takılı kart üzerinden de uydu alıcısına bağlı. Dolayısıyla bu programmer kartı modülün içine takılarak modül istendiği kadar defa silinip yeniden programlanabiliyor ve yazılımlar sayesinde modüle kazandırılabilecek fonksiyonlar sınırsız. Şu anda kullanılan V1.02 donanım versiyonu 30 MHz ARM7 mikroişlemcisi 256k RAM ve 2 Mb Flash Belleği ile çok geniş teknik imkanlara sahip. Normal CAM'ler her an sadece bir tek koşullu erişim sistemni destekleyebilir durumda. Oysa bu bir teknik zorunluluktan kaynaklanmıyor. O nedenle bir süreden beri CAM'lerin teknik özellikleri daha sona modifiye edilerek fonksiyonları arttırılmaktaydı. İlk önce Irdeto AllCam yapıldı. Bu esas olarak Irdeto CAM 'lerin Betacrypt'ler dahil tüm Irdeto kartları ile çalışabilmesini sağlamak içindi. Daha sonra ise Irdeto CAM'leri diğer koşullu erişim sistemleri için olan komutları da kullanabilme özelliği sayesinde FreeCAM adı verilen özel bir yazılım kullanılarak başka şifre sistemine sahip kartlar için de kullanabilme devri başladı. Şimdi bu FreeCAM'lerin yapamadığı şey konusunda ise Magic Modül devreye giriyor. FreeCAM'ler başka koşullu erişim sistemlerini yerli modunda destekleyememektedirler. Bu nedenle örneğin FreeCAM'ler resmi Mediaguard II abone kartları ile birlikte kullanılamıyor. Çünkü bu fazladan logging fonksiyonları Irdeto moduyla yapılabiliyor. Yani Irdeto'yla ilgisi olmayan bir resmi abone kartı FreeCAM'lerde çalışamıyor. Oysa Magic Modüllerin şu anda kullanılan yazılımları yerli modları destekler durumda ve Irdeto dışındaki koşullu erişim sistemlerini de yerli modda destekleyebidiğinden hem resmi abone kartlarıyla hem de korsan kartlarla çalışabilir durumda. Öte yandan gerek duyulduğunda kullanılabilecek Irdeto FreeCam'lerde olan komut geçirmeli loglama fonksiyonu PentaCrypt yazılımında da var, yani FreeCam yazılımları ile yapılabilen tüm fonksiyonlar ve üretilen tüm dosyalar MagicCAM ile de kullanılabiliyor. PentaCrypt'i yapanlar bu işin burada kalmayacağını, Conax ve Cryptoworks'un eklenmesi için de çalışmalarının sürdüğünü, hatta birgün Videoguard'ın eklenmesinin de planları arasında olduğunu söylüyorlar. Tüm bu nedenlerden MagicCam'e olan talep olağanüstü artmış. Şu anda yok satıyor. Mevcut yazılımın söylendiği gibi tüm örneklerde çalışmasına, kanallar arası geçiş hızının iyi olmasına rağmen farklı şifre tipleri arasındaki geçiş sırasında biraz yavaş kaldığı söylenebilir. Ancak belki bu da bir sonraki yazılım sürümünde giderilebilecek bir sorundur. Şu anda geleceği güvenli ve iyi bir yatırım olarak görünen MagicCam'lerin bu özelliğini sürdürebilmesi birçok şeye bağlı görünüyor. Birincisi, GlobeCam, GlobalCam, UniversalCam(TBD CAM), EuroCAM gibi çeşitli adlarla pazara sürülen malların ne gibi çeşitlilikler getireceği. Örneğin Global CAM içinde "bir daha yüklenmesi gerekmeyeceği, ve mevcut resmi gayriresmi tüm kartlarla çalışacağı iddia edilen kendi yazılımı yüklü halde satılıyor. Uydu alıcıların içine "Eurocam" adıyla takılı(embedded) satılan CAM'ler de aynı iddiaya sahip. (Bunların donanımları ve yazılımları aralarında gerçek fonksiyonel farklar bulunup bulunmadığını şu an bilmiyorum. Aralarındaki fiyat farkları tümüyle pazarlamaya yönelik gelişmelerden kaynaklanabilir. Bunları çözebilirsem bu yazının ileriki baskılarında eklemeye çalışacağım.) Şunu da eklemek gerekir ki ARM7 mikroişlemcisiyle çalışıp farklı şifre sistemlerine uyum gösterebilen bu CAM'ların hiçbiri Viaccess, Mediaguard, Irdeto, Betacrypt, Nagravision, Conax, Cryptoworks ve Videoguard gibi adı geçen şifre markalarından herhangi birinin resmi desteğine sahip değil. CAM'lerde herbiri tescilli olan adıgeçen markaların fonksiyonları sadece emüle edilmektedir. O nedenle bu emülasyonları geçersiz kılacak gelişmeler şifre sistemi sahipleri tarafından her an yürürlüğe konabilir. Tabii hukuki olarak da (yasaklanmasına ilişkin) çeşitli sürtüşmeler sürmektedir. Ayrıca, her an daha önce ortada olmayan "Sky Pilot" tipi yeni bir şifre sistemi, ve tabii doğal olarak onun emülatör yazılımları ortaya çıkabilecektir. Daha önce çeşitli şifreli kanalların yayınlarını açmaya ilişkin korsan dosyaların internette bir furyası olmuştu. Şimdi ise önümüzde "CAM emülatörü işletim sistemi yazılımı" gibi şeylerin piyasasının (ve internette satanlarının) ortaya çıkmakta olduğunu görmekteyiz. Tüm bunlar kuşkusuz "Hangisini Alalım?" sorusunun cevabını kolaylaştırmamaktadır. Ama kestirme bir cevap vermek gerekirse şunu söyleyebiliriz;. Eğer resmi abone kartı sahibi iseniz, kanalın resmi CAM'ini kullanınız. Eğer korsan kart kullanıcısı iseniz MagicCAM alabilirsiniz. Yine de, eğer kararı siz verecekseniz piyasada ne çeşit malzemelerin bulunduğunu, kullanıldığı yerleri ve üreticilerinin linklerini aşağıda özet olarak görebilirsiniz. .
camın ham maddesi
Anadolu uygarlıklarından elde edilen cam işçiliğinin seçkin örnekleri günümüzde "Cam"ın tarihi gelişimi konusuna ışık tutmaktadır.Çeşitli model, formlarda vitray, Selçuklular döneminde geliştirilmiştir.Osmanlı İmparatorluğu döneminde İstanbul'un fethedilmesinden sonra camcılığın merkezi bu kent olmuştur.Çeşm-i bülbül, Beykoz işi bu dönemden günümüze ulaşabilen tekniklerdir.Gazyağı lambaları, lale vazoları, gülsuyu şişeleri, fincan kaseleri, şekerdanlıklar, vitray panoları, karatlar, kadehler vb. diğer mutfak gereçleri bu teknikler kullanılarak üretilmiştir.Anadolu'da camın ilk kez gözboncuğu olarak üretimi İzmir - Görece köyündeki ustalar tarafından gerçekleştirilmiştir.Anadolu'nun her tarafında temelinde nazar inancı olan cam boncukları görmek mümkündür.Nazardan (kötü bakıştan) korunması istenen canlı, cansız tüm varlıklarda nazar boncuğu bulundurulur.Nazarlık yoluyla canlı veya nesneye yönelen bakışların dikkatinin başka bir nesneye yöneleceğine inanılır, bu nedenle nazar boncuğundan yapılan nazarlıklar canlının veya nesnenin görünen bir yerine takılır
Camın geri kazanımı
Cam, kum (kuartz), soda, kireç, feldispat ve iz elementler gibi hammaddelerin yüksek sıcaklıkta eritilmesiyle üretilir. Bu hammaddelerin çıkarılması doğal kaynakların tüketimine veüretim esnasında kullanılan enerji, su ve oluşturulan kirlilik çevreye zarar vermektedir. Doğalkaynakların tükendiği ve çevre kirliliğinin önemli boyutlara ulaştığı günümüzde, tüm atıkların geri kazanımında olduğu gibi cam geri kazanımı da önemli ve yaygındır. Camların toplanarak Cam geri kazanımıyla sağlanan tasarruflar Enerji tüketiminde azalma : %25 Hava kirliliğinde azalma : %20 Maden atığında azalma : %80 Su tüketiminde azalma : %50 Korunulan doğal kaynaklar : Kum, soda, kireç Page 2geri kazanılması depolama sahalarının ömrünü uzatır, doğal kaynakları korur ve atık bertarafmaliyetlerini azaltır. Cam geri kazanımın tercih edilmesinin nedeni, eski camdan üretimin daha ekonomikolmasıdır. Cam endüstrisinin tahminine göre her 1 ton camın geri kazanımı 9 galon fueloileeşdeğerdir. Buda geri dönüştürülen % 1lik camla, cam eritme ocağında 2400 feet 3gazın korunması demektir.Ülkemizde çöp içindeki geri kazanılabilir madde oranı yaklaşık olarak %12 dir. Cam şişelerinTürkiye genelindeki geri kazanım oranı %36 dır ve cam geri ka zanım çalışmaları ŞişeCam Grubu bayileri kanalıyla toplanmakta ve 6570 bin ton atık camtekrar işlenerek geri kazanılmaktadır. Bursa’da ise çöp içindeki geri kazanılabilir madde oranı%10 ve geri kazanılan materyal kompozisyonu içindeki cam oranı %43 tür. Geri kazanımın yararlarıCam geri dönüşümü, sonu olmayan bir hikayedir. Plastik ve kağıdın aksine camlar sınırsız olarak yeniden değerlendirilebilir. Teorik olarak cam kaplar kalite kaybı olmadan neredeyse % 100 oranında eski camdan imal edilebilir. Cam geri dönüşümünün daha başka avantajları da vardır. Yeni cam üretiminde özellikleeritme prosesindeki yüksek enerji tüketimi ve havaya verilen kirlilik ile büyük çevre kirliliği yaratılır. Bu ve diğer çevre kirlilikleri eski camların hammadde olarak kullanılması ile azaltılabilir. Eski camların kullanımı ile düşük erime noktasında aktif olan soda tüketimi 2/3den daha fazla oranda azalmakta ve ayrıca atık camların kullanımı sonucunda cam üretimiiçin %25 daha az enerji kullanılır
Cam Sanayi
Ülkemizde hammaddesi oldukça yaygın bulunan,kaliteli kaolen ve diğer kilerden seramik üretimi çok yaygınlaşmıştır.İnşaat sektörünün gelişmesi,kaliteli fayans ve diğer seramik üretiminde de talebi artırmıştır.İnşaat çinisi,banyo,tuvalet gibi sıhhi malzeme ,sofra eşyası,çini ve fayans kaplama fabrikaları,yaygın bir gelişme göstermektedir Ülkede seramik sanayisinin geliştiği yöreler; Çanakkale’nin Çan ilçesi,Bilecik’in Bozüyük ve Söğüt ilçeleri,Trakya da Çerkezköy sanayi bölgesi,Kütahya ve İznik yöresinde geleneksel çinicilik ve fayans üretimi yaygındır.Cam sanayisinin gelişmesi,şişe ve cam eşya yapan İstanbul(Paşabahçe) de kurulan fabrika ile başlar.Bu fabrikada,çeşitli cam eşya ile kristal cam üretimi yapılmaktadır.Gebze Çayırova ‘da kurulan ve daha çok pencere camı üretimine yönelik fabrikada ise,yakın çevreden gelen hammadde kullanılmaktadır.daha küçük ölçüde,İzmir ve Adapazarı’ndan cam üretimi yapılmaktadır.Cam sanayisinin en büyük kuruluşlarından biri ise,çok geniş hammadde kaynaklarının bulunduğu.Trakya Cam sanayi adı ile kurulan bu büyük tesiste,çeşitli kalınlıklarda pencere camı,cam eşya ve malzemesi üretilmektedir.
cam nasıl üretilir
çıkan ve camın hammaddesini oluşturan maddeler, kum, soda ve kireçtir. Kum, cam yapımında ana malzemedir. Soda, düşük sıcaklıkta akıcı hale gelmesini sağlar. Kireçse, kimyasal etkilere dayanıklılığını artırır. Bir araya getirilen bu maddeler 15000C’deki fırınlarda eritme işlemine tabi tutulur. İnsanoğlu volkanik cam veya obsidyen diye anılan doğal camı çok eski zamanlarda keşfetmiş ve bu doğal madeni işleyerek, bıçak, ok ucu, silah süsleme aracı ve mücevher olarak kullanmıştır. Suni camın ilk olarak nasıl üretildiğine dair hiçbir kanıt olmamasına rağmen, Romalı bir tarihçi olan Pliny, camı ilk olarak Finikeli denizcilerin bulduğuna işaret eder. Hikayeye göre denizciler, Suriye'nin Prolemais bölgesindeki sahilde bir kamp kurarlar ve ateş yakarak kaplarını, aynı zamanda yükleri olan soda blokları üzerine koyarlar. Ertesi gün uyandıklarında, ateşin sıcaklığından dolayı kum ve sodanın camı oluşturduğunu görürler. Camın ilk olarak Mısırlılar ve Finikeliler tarafından İ.Ö. 2. yüzyılda üretildiği söylense de, Mezopotamya'da bulunan ilk cam örneklerinin tarihi, İ.Ö. 3. yüzyıla dayanmaktadır. Cam eski zamanlarda çoğu kez kralların himayesinde ve krala bağlı olarak faaliyet gösteren atölyelerde veya zengin müşterilerin gereksinimlerini karşılamak amacıyla üretilmiştir. Bununla beraber, ilk günden beri değerli taşlara ve insan eliyle yapılmış madeni eşyalara alternatif olarak üretilmiş ve kullanılmıştır. Roma Dönemi'nden itibaren, hemen hemen tüm cam eşyaların üretiminde taş, maden ve seramik eşyalar taklit edilmiştir.M.Ö 12000 ile M.Ö 4000 yılları arasında cam ilk kez dekoratif küçük boncuklar olarak kullanılıyordu. Doğu Akdeniz bölgesindeki ilk cam bulgularına, Antalya’nın Kaş ilçesi yakınlarında, İ.Ö. 2000 yılı civarında, bir ticaret gemisinin kargo bölümünde rastlanıyor.M.Ö. 2500 yıllarında kullanım amaçlı cam objeler yapıldığını görüyoruz. M.Ö 1000 yıllarında ise Mısırlılar camı oldukça zaman alıcı ve zor bir işlemden geçirerek elde etmeye başlıyorlar. Bu yüzden de cam kıymetli eşya olarak görülüyor. M.Ö. 300 ve M.Ö 20 yıllarına gelindiğinde, bugün "Cam Üfleme Tekniği" dediğimiz teknik, Suriyeli cam ustaları tarafından kullanılmaya başlanıyor. 7. yüzyıldan itibaren Mısır'ın İskenderiye şehri cam yapım merkezi haline geliyor. Türklerde cam sanatı Selçuklularla beraber başlıyor ve İstanbul'un alınışından sonra Osmanlı döneminde gelişiyor. İstanbul ve çevresinde birçok cam atölyesi kuruluyor. 14. yüzyılın başlarında Çubuklu yakınlarında kurulan Kristal Cam imalathanesinde Çeşm-i Bülbül adı verilen bir cam çeşidi yapılmaya başlanıyor. 20. yüzyıla gelinceye kadar cam yapımında seri üretime geçilemiyor. Türkiye'de çağdaş anlamda ilk cam fabrikası 1934 yılında Paşabahçe'de kuruluyor.Cam yapımında bilinen en eski teknik iç kalıplama tekniğidir. Metal bir çubuğun ucundaki şekil verilmemiş kil kalıbın üzerine cam dökülüp yavaş yavaş soğutularak elde ediliyor, soğuma işleminden sonra kalıp çıkarılıyordu. Kalıba döküm tekniğinde, önceden hazırlanmış kalıpların içine ya da dış kalıp üzerine camın dökülerek şekillendirilmesidir. Üfleme tekniğinde, ortası boş, "pipo" adı verilen üfleme çubuklarıyla cama şekil veriliyordu. Eriyik sıvı halden katı hale kısa sürede geçeceği için piponun ucundaki cam, yine piponun yardımıyla avuç içinde hızlı bir şekilde döndürülerek şekillendirilmeye çalışılıyor. Yavaş yavaş pipo üflenerek cama şekil vermeye başlanıyor. Sap, kulp ve ayak gibi ekler yapılacaksa bu formu verecek olan parça eritilerek yapıştırılıp makasla kesiliyor. Aniden donup kırılmaması için soğutucu fırınlarına alınıyor. Bu teknik Suriyeli ustalar tarafından kullanılmaya başlanan ve günümüze kadar gelen bir tekniktir.Kalıba üfleme tekniğinde ise cam üfleme tekniğinin keşfinden sonra kil, ahşap ya da metal kalıpların içine üfleme yapılarak kalıbın şeklini almasıyla elde ediliyordu. Böylece aynı formda objeler yapmak mümkün olmuştu.Uçaklardan beyaz duman neden çıkar? Uçakların egzosundan çıkan yakıt artığı gazların yanısıra bir miktar su buharı da bulunur. Su buharı yüksek irtifalardaki soğukta yoğuşarak buz kristallerine dönüşür. Yüksekten uçan uçakların arkalarında bıraktıkları beyaz izler, bu kristallerden oluşurKuru buz nedir?Karbondioksitin düşük sıcaklıkta katı hale geçmiş durumuna kuru buz denir. Örneğin, yüzey sıcaklık ortalaması -50 derece kadar olan Mars gezegeninde geniş alanlar atmosferdeki karbondioksitin yoğuşması ile oluşmuş kuru buz örtüsüyle kaplıdır. Buz pateni pistlerinde de genellikle kuru buz kullanılır.Merhaba, okulda basit bir termometre nasıl yapabiliriz? Sıcaklığı ölçmek için termometre yapmak çok kolay. Bir sürahi içinde 1 lt’den biraz fazla suya birkaç damla mürekkep karıştırın. Bundan başka 1 lt’lik pet şişe ve pipet gerekiyor. Şişenin kapağına pipeti geçirin. Pet şişeye daha önce hazırladığınız mürekkepli suyu koyduktan sonra kapağı ağzına takın. Yalnız şişede hiç hava kalmasın. Kapaktaki delikle içindeki pipet arasındaki boşluğu biraz mum damlatarak kapatabilirsiniz. Bir damlalığın yardımıyla mürekkepli sudan biraz alıp pipette belirli bir su seviyesi elde edin. Suyun buharlaşmasını engellemek için 1 damla yağ da ekleyebilirsiniz. Pipetin üzerine 7 x 13 cm boyutunda beyaz kartonu bantla yapıştırınca termometreniz hazır. Sıvılar ısınınca genleşir, soğuyunca büzülür. Termometre de aynı ilkeyle çalışır. Normal bir termometreden hava sıcaklığına bakın ve bu değeri pipetin içindeki su seviyesinin karşısına yazın. Hazırladığınız düzeneği buzdolabında 2 saat kadar termometreyle bekletin. Sonra termometrede okuduğunuz sıcaklığı kendi yaptığınız termometrede işaretleyin. İki değer arasındaki ortalama sıcaklıkları belirleyin.
cam ceşitleri
Bu konu tamamen hangi kritere göre ayrım yapıldığına bağlıdır.Camın bileşimine,üretim şekline göre değişik ayrımlar yapılabilir.Bileşim ve özelliklerine göre camlar şu gruplara ayrılır:Silikat camları:Bu camların yapısında başlıca +1,+2 veya +3 değerli metal oksitleri ile SiO2 bulunur.Bazı özel camların bileşimine B2O2 bor trioksit,AS2O5 arsenik pentaoksit gibi başka asit oksitler de girer.Bu oksitler şunlardır:Na2O, CaO, Al2O3, SiO2, AS2O5, K2O, BaO, Fe2O3, SnO2, PbO, B2O3Adi cam:Bileşiminde başlıca Na2O, CaO, SiO2 bulunur.Isıtılınca kolay yumuşar,şişe camı,pencere camı yapılır.Bazı adi şişe camları,içindeki az miktarda Fe2O3 etkisiyle,yeşil görünür.Camın bileşimine Na2O yerine K2O girerse,dayanıkllı ve güç yumuşayan potasyum camı elde edilir.Bu camdan lamba,ayna,vitrin yapılır.Üretim şekline ve yapısına göre camları şöyle sınıflandırabiliriz:Düzcam:Ağızla üfleme düzcam(tabakalar halinde)Makinayla çekilmiş düzcamlarFlotcamDökme cam,kosintili merdanelenenDökme cam,sürekli merdanelenenÇekme camÇukur,derin cam kaplar:Kendi içinde ikiye ayrılırlar;Üfleme:El imalatı,ağız ile üflemeYarı otomatik üfleme camTam otomatik üfleme camPres:Yarı otomatik pres camTam otomatik pres camÖzel camlar:Bir potasyu-kurşun silikat karışımmıdır.Optik amaçlı camlarCam boru ve cam çubukKimyasal kap camlarıİnci vb. maddelerin yapımında kullanılan camlarRenkli ve buzlu camlar:Camların içine az miktarda renk verici oksit veya element konursa renkli cam elde edilir.Buzlu cam elde etmek için ise cam hamuruna biraz kemik külü,SnO2,CaF2 gibi saydam
Cam Nasıl Yapılır
Camcılık tarih boyunca gelişirken değişik birçok teknik ortaya çıkmıştır.
M.Ö. 15-14 yüzyıllarında Mısır’da cam hamuru tekniği biliniyordu.Bu tekniğin temel ilkesi cam kırıklarını döverek toz yapmak ve bir bağlayıcıyla çamur haline getirmekti.Bu çamur elle ya da tornada istendiği gibi şekillendirilir,yüksek ısıda fırınlanarak camlaştırılır.
Cam hyamuru SiO2 (kum),B2O3,Al2O3 gibi oksitlerle CaCO3,Na2CO3,Na2SO4 gibi karbonat veya sülfatların uygun karışımlarının tekne fırınlarında ergitilmesiyle elde edilir.Örnek olarak adi cam hamuru elde edebilmek ,için:Kum (SiO2),kireçtaşı (CaCO3),soda (Na2CO3) veya Na2SO4 karışımı ergitilir.
Na2CO3 + SiO2 _________ Na2SiO3 + CO2
CaCO3 + SiO2 _______________ CaSiO3 + CO2
Mezopotamyalılar ile Eski Mısırlılar kum ve kül karışımının birlikte ısıtıldığında sert,saydam ve kırılgan bir maddeye dönüştüğünü fark etmişlerdi.Bu yöntemle camın oluşabilmesi için ,kuma karıştırdıkları külde çok bol miktarda soda ya da potas bulunması gerekir;bu külleri büyük olasılıkla bazı deniz bitkilerini yakarak elde etmişlerdi.Taihin ilk cam yapımcıları çok geçmeden,camın sıcakken kolayca biçimlendirilebilecek kadar yumuşak ve akıcı olduğunu,soğuduğunda ise toz halinde öğütülebilecek kadar sertleştiğini anladılar.
Suriyeli cam ustalarının bulduğu üfleme tekniği ise camcılık tarihinde çok ileri bir adımdı.Bu ustalar,çamurdan bir kalıbın çevresine camı ip gibi sarmaktansa,içi boş bir demir çubuğun ucuna sıcak cam kütlesini batırıyor ve delikten üfleyerek camı balon gibi şişirebiliyorlardı.
Yüzlerce yıl cam yapımında kullanılan hammaddelerneyse bugün de hemen hemen aynıdır.Yalnız bugün,eklenen her maddenin cama ne gibi özellikler kazandıracağı biliniyor ve hammaddelerin türünde ya da oranında küçük değişiklikler yapılarak değişik nitelikte camlar üretilebiliyor.
Cam yapımında ilk adım,hammadde karışımını içindeki bütün maddeler eriyip birbiriyle kaynaşıncaya kadar ısıtmaktır.Eskiçağlarda bu eritme işi,odun ocaklarının üzerine oturtulan kil kaplarda yapılırdı.Oysa bugün genellikle mazot,gaz ya da elektrikle ısıtılan özel eritme fırınları kullanılır.Hammaddelerin oranına göre 1300 derece ile 1500 derece arasında ısıtılan karışım eridiği zaman macun kıvamında bir cam hamuruna dönüşür.
Bu sıcak hamura istenen biçim verildikten sonra,camın soğurken gerilerek kopmasını ya da kırılmasını önlemek için yavaş yavaş soğutulması,yani tavlanması gerekir.Tavlama fırını uzun bir tünel biçimindedir.Cam eşya bu tünelden geçerken sıcaklık derece derece,öylesine yavaş düşürülür ki,camın soğuması açık havada kendi kendine soğumasından çok daha uzun bir süre alır.
19.yüzyılın sonuna kadar hemen her çeşit cam eşyael işçiliiyle üretilirdi.Oysa bugün,bazı özel parçalar dışında,bütün cam işleri çok hızlı makinelerde seri üretimle yapılır.Ama her iki yöntemde de model tasarımı çok önemlidir.El işçiliğinde cam ustası modeli önceden tasarlamış olsa bile yapım sırasında değiştirebilir.Makine üretiminde ise model tasarıomı mutlaka önceden yapılır ve üretim sırasında değiştirme şansı yoktur.
Cam nerede eritilir?
Eime projesi genellikle havuzlu fırınlarda veya pota fırınlarında gerçekleştirilir.Havuzlu fırınlar genellikle otomatik yöntemle düz veya derin kap üretimi yapılan kuruluşlarda kullanılır.Erime havuzlarına düzenlli kısa aralıklarla karıştırılıp,hazırlanmış harman akıtılır.Ve havuzda sürekli olarak eritilir.Eritilmesi bitmiş cam bekleme ve çalışma havuzlarına akıtılarak buradan da otomatik olarak üretim makinalarına nakladilir.Şekillendirme projesi bittikten sonra kalıp açılır ve hazır haldeki mamul soğutma fırınlarıan taşınır.
Cam üretiminde “ütü” teriminden ne anlaşılır?
“Ütü” ile özellikle düz parçaların;tabaklar,tepsiler vb. üretildiği ve süslendiği bir yapım ve süsleme terimi ifade edilir.İstenilen rölyef süslemeleri ile teçhiz edilmiş bir çelik plaka üzerine eriyik halde sıcak cam dökülerek ağır,daire şeklinde bir ütü tahtası yardımıyla ütülenerek sıcak,şekillendirilebilir haldeki cama tabak veya tepsi inceliği ve payısı kazandırılır.Katılaşan mamullere son form verilerek soğutma fırınlarına taşınır.
Kabartma motif veya mühürler cama nasıl işlenirler?
Kabartma motifler eskilerin her tür bardak için en sevilen,beğenilen süsleme türlerindendir.Bu uygulamanın en yaygın türü bardak,içki kadei veya mücehverlik olarak da kullanılan budaklı dekorlardır.
Bu budaklar genellikle henüz sıcak durumdayken mamule eklenen eriyik camla yapılırlardı.bugün de mühürlü,armalı mamullerde kullanılan teknik hemen hemen aynıdır.
Camın soğutulması
Tüm cam üretme ve şekillendirme tekniklerinde sıcak,eriyik halde şekillendirilebilir cam kullanıldığı için şekillendirilmeleri biten cam mamüller makinaları sıcak ancak form almış şekilde terkeder.Bu mamüllerin çevre ısısına soğutulması gerekir.Bu soğutma işleminin önemi çok fazladır.Sıcak haldeki bir cam çabuk soğuduğu takdirde,dış kısmı içi kısmından daha önce sertleşecek ve böylece değişik ısal genleşmelerin etkisiyle gerilimler (tansiyon) ortaya çıkacaktır.Bu tansiyonlar hemen veya uzunca süre cam mamülün kırılmasına yol açacaktır.
Çoğu kez cam ürünler şekillendirme sırasında çok ve çabuk soğurlar ve bundan dolayı tansiyon kazanırlar.Büyük bir şans eseri camın belirli bir ısı aralığında, (gevşeme arlığı) kazandığı tansiyonları kendiliğinden tekrar dengelemek gibi bir özelliği vardır.Soda camı için (züccaciye) gevşeme arlığı 450-550 derecedir.Kısa bir deyişle camın çevre ısısına soğutulması bir basınçtan arındırma işlemiyle bağlantılıdır.
Camın soğutulması ve gerilimlerinden arındırılmasında fuel oil,bütan vb. gazlar veya elektrikle ısıtılan fırınlar kullanılır.
Şekillendirilmesi biten mamul soğutma evresi sırasında önce gevşeme sıcaklığına getirilir ve bir süre bu sıcaklıkta bekletilir.Sürenin uzunluğu mamülün büyüklüğü ve almış olduğu tansiyonla bağlantılıdır.Gevşemeden sonra yavaş ve aynı oranlarda düşürülen sıcaklıklarla soğuma sürdürülür.
Aletler
Elyapımı camın işlenmesinde ve biçimlendirilmesinde birkaç temel araç vardır.Üfleme çubuğu,potadan cam alma çubuğu,makaslar,maşalar,kancalar ve bitmiş sıcak camın taşımak için tutucular.Cam üretiminde kullanılan araçlar için önemli bir özellik gerekir.Üzerinde çalışılan malzemenin sıcaklığı,biçimlendirmede kullanılacak araçların ısıya dayanıklı ya da cama karşı uygun nitelikli olmasını gerektirir.
Cam yapımının diğer el sanatlarına göre ayrıcalığı vardır.Çok sıcak bir malzemeyle çalışılmaktadır,ayrıca hızla soğudurğu için katılaşan bir malzeme olduğundan tasarımlanan biçimin bir anda ve kesinlikle ortaya çıkarılması gerekir.
Cam üfleme çubuğu yani pipo Suriye ve Mısır’da M.Ö. 250 yıllarında veye milattan hemen önce keşfedilmiştir.İçi boş cam kaplar üretiminde piponun bulunması gerçek anlamda bir dönüm noktası yaşanmış ve günümüz camcılığının temeli atılmıştır.
Şişe ve kavanozların otomatik yöntemle üretimleri
Tüm şişe ve kavanozlar daha 150 yıl öncesine kadar ağızla üretilmekteydi.İlk kez 1886 yılında İngiliz Ashley kullanılabilir nitelikte bir şişe üfleme makinasını gerçekleştirdi.Tüm şişe üfleme makinalarında mamülün tam şeklinin verilebilmesi için 2 kalıba ihtiyaç vardır.Ön kalıpta makinaya verilen cam damlacığı fıka haline getirilip, hafifçe üflenerek mamule kaba hatları kazandırılır.Bu kaba şişe hatları verilmiş fıska daha sonra esas kalıpta şişe veya kavanozun son haline üflenerek şekillendirilir.Ön kalıp sayesinde cam şişe ve kavanozları yaklaşık aynı cidarlı olarak üretmek mümkün olmuştur.
Ayaklı bardaklarda otomatik yöntemle üretim
Bardak kısmının üretimi şişe üretme yöntemiyle aynıdır.Şişe üretimiyle aradaki fark fıakanın kalıplar içinde dönerek şekillendirilmesidir.Böylece esas kalıptaki üfleme sırasında dönmenin de yardımıyla pürüzsüz,parlak bir dış yüzey elde edilir.Ayaklı bardaklarda ayak ve tabla pres yöntemiyle otomatik olarak basılır ve yine makinalarca bardağa eklenerek otomatik ayaklı bardak üretimi tamamlanmış olur.Kape alınması,taşlama ve ağız parlatma da aynı şekilde otomatik gerçekleşir.Camcı dilinde “demir adam”olarak adlandırılan bu makina Avrupa’da ilk kez Belçika’da 1957;Almanya Zwiesel’de 1965′te kullanılmıştır.
Pres derin kaplar
Pres derin kaplar ingiliz’lerin 19.yy. başlarındaki bir buluşudur.Eriyik haldeki bir camın bir kalıba preslenerek şekillendirilmesi bu kavramın adını oluşturmaktadır.Eriyik cam cam çubuğu vasıtasıyla fırından alınır,kalıba konulur veya camcı deyimiyle kesilir.Kalıbın üstü kapatılır ve ağız kısmındaki açıklıktan sokulan pistonla eriyik cam kalıp içine dağıtılır,kalıbın iç kenarlarına preslenir ve böylece şakillenir.Pres yöntemiyle cam üretiminde otomasyon çok ileri düzeylere çıkmış,hatta bir anlamda tam otımasyon gerçekleştirilmiştir.
M.Ö. 15-14 yüzyıllarında Mısır’da cam hamuru tekniği biliniyordu.Bu tekniğin temel ilkesi cam kırıklarını döverek toz yapmak ve bir bağlayıcıyla çamur haline getirmekti.Bu çamur elle ya da tornada istendiği gibi şekillendirilir,yüksek ısıda fırınlanarak camlaştırılır.
Cam hyamuru SiO2 (kum),B2O3,Al2O3 gibi oksitlerle CaCO3,Na2CO3,Na2SO4 gibi karbonat veya sülfatların uygun karışımlarının tekne fırınlarında ergitilmesiyle elde edilir.Örnek olarak adi cam hamuru elde edebilmek ,için:Kum (SiO2),kireçtaşı (CaCO3),soda (Na2CO3) veya Na2SO4 karışımı ergitilir.
Na2CO3 + SiO2 _________ Na2SiO3 + CO2
CaCO3 + SiO2 _______________ CaSiO3 + CO2
Mezopotamyalılar ile Eski Mısırlılar kum ve kül karışımının birlikte ısıtıldığında sert,saydam ve kırılgan bir maddeye dönüştüğünü fark etmişlerdi.Bu yöntemle camın oluşabilmesi için ,kuma karıştırdıkları külde çok bol miktarda soda ya da potas bulunması gerekir;bu külleri büyük olasılıkla bazı deniz bitkilerini yakarak elde etmişlerdi.Taihin ilk cam yapımcıları çok geçmeden,camın sıcakken kolayca biçimlendirilebilecek kadar yumuşak ve akıcı olduğunu,soğuduğunda ise toz halinde öğütülebilecek kadar sertleştiğini anladılar.
Suriyeli cam ustalarının bulduğu üfleme tekniği ise camcılık tarihinde çok ileri bir adımdı.Bu ustalar,çamurdan bir kalıbın çevresine camı ip gibi sarmaktansa,içi boş bir demir çubuğun ucuna sıcak cam kütlesini batırıyor ve delikten üfleyerek camı balon gibi şişirebiliyorlardı.
Yüzlerce yıl cam yapımında kullanılan hammaddelerneyse bugün de hemen hemen aynıdır.Yalnız bugün,eklenen her maddenin cama ne gibi özellikler kazandıracağı biliniyor ve hammaddelerin türünde ya da oranında küçük değişiklikler yapılarak değişik nitelikte camlar üretilebiliyor.
Cam yapımında ilk adım,hammadde karışımını içindeki bütün maddeler eriyip birbiriyle kaynaşıncaya kadar ısıtmaktır.Eskiçağlarda bu eritme işi,odun ocaklarının üzerine oturtulan kil kaplarda yapılırdı.Oysa bugün genellikle mazot,gaz ya da elektrikle ısıtılan özel eritme fırınları kullanılır.Hammaddelerin oranına göre 1300 derece ile 1500 derece arasında ısıtılan karışım eridiği zaman macun kıvamında bir cam hamuruna dönüşür.
Bu sıcak hamura istenen biçim verildikten sonra,camın soğurken gerilerek kopmasını ya da kırılmasını önlemek için yavaş yavaş soğutulması,yani tavlanması gerekir.Tavlama fırını uzun bir tünel biçimindedir.Cam eşya bu tünelden geçerken sıcaklık derece derece,öylesine yavaş düşürülür ki,camın soğuması açık havada kendi kendine soğumasından çok daha uzun bir süre alır.
19.yüzyılın sonuna kadar hemen her çeşit cam eşyael işçiliiyle üretilirdi.Oysa bugün,bazı özel parçalar dışında,bütün cam işleri çok hızlı makinelerde seri üretimle yapılır.Ama her iki yöntemde de model tasarımı çok önemlidir.El işçiliğinde cam ustası modeli önceden tasarlamış olsa bile yapım sırasında değiştirebilir.Makine üretiminde ise model tasarıomı mutlaka önceden yapılır ve üretim sırasında değiştirme şansı yoktur.
Cam nerede eritilir?
Eime projesi genellikle havuzlu fırınlarda veya pota fırınlarında gerçekleştirilir.Havuzlu fırınlar genellikle otomatik yöntemle düz veya derin kap üretimi yapılan kuruluşlarda kullanılır.Erime havuzlarına düzenlli kısa aralıklarla karıştırılıp,hazırlanmış harman akıtılır.Ve havuzda sürekli olarak eritilir.Eritilmesi bitmiş cam bekleme ve çalışma havuzlarına akıtılarak buradan da otomatik olarak üretim makinalarına nakladilir.Şekillendirme projesi bittikten sonra kalıp açılır ve hazır haldeki mamul soğutma fırınlarıan taşınır.
Cam üretiminde “ütü” teriminden ne anlaşılır?
“Ütü” ile özellikle düz parçaların;tabaklar,tepsiler vb. üretildiği ve süslendiği bir yapım ve süsleme terimi ifade edilir.İstenilen rölyef süslemeleri ile teçhiz edilmiş bir çelik plaka üzerine eriyik halde sıcak cam dökülerek ağır,daire şeklinde bir ütü tahtası yardımıyla ütülenerek sıcak,şekillendirilebilir haldeki cama tabak veya tepsi inceliği ve payısı kazandırılır.Katılaşan mamullere son form verilerek soğutma fırınlarına taşınır.
Kabartma motif veya mühürler cama nasıl işlenirler?
Kabartma motifler eskilerin her tür bardak için en sevilen,beğenilen süsleme türlerindendir.Bu uygulamanın en yaygın türü bardak,içki kadei veya mücehverlik olarak da kullanılan budaklı dekorlardır.
Bu budaklar genellikle henüz sıcak durumdayken mamule eklenen eriyik camla yapılırlardı.bugün de mühürlü,armalı mamullerde kullanılan teknik hemen hemen aynıdır.
Camın soğutulması
Tüm cam üretme ve şekillendirme tekniklerinde sıcak,eriyik halde şekillendirilebilir cam kullanıldığı için şekillendirilmeleri biten cam mamüller makinaları sıcak ancak form almış şekilde terkeder.Bu mamüllerin çevre ısısına soğutulması gerekir.Bu soğutma işleminin önemi çok fazladır.Sıcak haldeki bir cam çabuk soğuduğu takdirde,dış kısmı içi kısmından daha önce sertleşecek ve böylece değişik ısal genleşmelerin etkisiyle gerilimler (tansiyon) ortaya çıkacaktır.Bu tansiyonlar hemen veya uzunca süre cam mamülün kırılmasına yol açacaktır.
Çoğu kez cam ürünler şekillendirme sırasında çok ve çabuk soğurlar ve bundan dolayı tansiyon kazanırlar.Büyük bir şans eseri camın belirli bir ısı aralığında, (gevşeme arlığı) kazandığı tansiyonları kendiliğinden tekrar dengelemek gibi bir özelliği vardır.Soda camı için (züccaciye) gevşeme arlığı 450-550 derecedir.Kısa bir deyişle camın çevre ısısına soğutulması bir basınçtan arındırma işlemiyle bağlantılıdır.
Camın soğutulması ve gerilimlerinden arındırılmasında fuel oil,bütan vb. gazlar veya elektrikle ısıtılan fırınlar kullanılır.
Şekillendirilmesi biten mamul soğutma evresi sırasında önce gevşeme sıcaklığına getirilir ve bir süre bu sıcaklıkta bekletilir.Sürenin uzunluğu mamülün büyüklüğü ve almış olduğu tansiyonla bağlantılıdır.Gevşemeden sonra yavaş ve aynı oranlarda düşürülen sıcaklıklarla soğuma sürdürülür.
Aletler
Elyapımı camın işlenmesinde ve biçimlendirilmesinde birkaç temel araç vardır.Üfleme çubuğu,potadan cam alma çubuğu,makaslar,maşalar,kancalar ve bitmiş sıcak camın taşımak için tutucular.Cam üretiminde kullanılan araçlar için önemli bir özellik gerekir.Üzerinde çalışılan malzemenin sıcaklığı,biçimlendirmede kullanılacak araçların ısıya dayanıklı ya da cama karşı uygun nitelikli olmasını gerektirir.
Cam yapımının diğer el sanatlarına göre ayrıcalığı vardır.Çok sıcak bir malzemeyle çalışılmaktadır,ayrıca hızla soğudurğu için katılaşan bir malzeme olduğundan tasarımlanan biçimin bir anda ve kesinlikle ortaya çıkarılması gerekir.
Cam üfleme çubuğu yani pipo Suriye ve Mısır’da M.Ö. 250 yıllarında veye milattan hemen önce keşfedilmiştir.İçi boş cam kaplar üretiminde piponun bulunması gerçek anlamda bir dönüm noktası yaşanmış ve günümüz camcılığının temeli atılmıştır.
Şişe ve kavanozların otomatik yöntemle üretimleri
Tüm şişe ve kavanozlar daha 150 yıl öncesine kadar ağızla üretilmekteydi.İlk kez 1886 yılında İngiliz Ashley kullanılabilir nitelikte bir şişe üfleme makinasını gerçekleştirdi.Tüm şişe üfleme makinalarında mamülün tam şeklinin verilebilmesi için 2 kalıba ihtiyaç vardır.Ön kalıpta makinaya verilen cam damlacığı fıka haline getirilip, hafifçe üflenerek mamule kaba hatları kazandırılır.Bu kaba şişe hatları verilmiş fıska daha sonra esas kalıpta şişe veya kavanozun son haline üflenerek şekillendirilir.Ön kalıp sayesinde cam şişe ve kavanozları yaklaşık aynı cidarlı olarak üretmek mümkün olmuştur.
Ayaklı bardaklarda otomatik yöntemle üretim
Bardak kısmının üretimi şişe üretme yöntemiyle aynıdır.Şişe üretimiyle aradaki fark fıakanın kalıplar içinde dönerek şekillendirilmesidir.Böylece esas kalıptaki üfleme sırasında dönmenin de yardımıyla pürüzsüz,parlak bir dış yüzey elde edilir.Ayaklı bardaklarda ayak ve tabla pres yöntemiyle otomatik olarak basılır ve yine makinalarca bardağa eklenerek otomatik ayaklı bardak üretimi tamamlanmış olur.Kape alınması,taşlama ve ağız parlatma da aynı şekilde otomatik gerçekleşir.Camcı dilinde “demir adam”olarak adlandırılan bu makina Avrupa’da ilk kez Belçika’da 1957;Almanya Zwiesel’de 1965′te kullanılmıştır.
Pres derin kaplar
Pres derin kaplar ingiliz’lerin 19.yy. başlarındaki bir buluşudur.Eriyik haldeki bir camın bir kalıba preslenerek şekillendirilmesi bu kavramın adını oluşturmaktadır.Eriyik cam cam çubuğu vasıtasıyla fırından alınır,kalıba konulur veya camcı deyimiyle kesilir.Kalıbın üstü kapatılır ve ağız kısmındaki açıklıktan sokulan pistonla eriyik cam kalıp içine dağıtılır,kalıbın iç kenarlarına preslenir ve böylece şakillenir.Pres yöntemiyle cam üretiminde otomasyon çok ileri düzeylere çıkmış,hatta bir anlamda tam otımasyon gerçekleştirilmiştir.
cam nedir?
“Conditional Access Module - Koşullu Erişim Modülü” yani şu digital uydu alıcılarındaki yuvalara takılan ve şifreli kanalları çözmeye yarıyan dekoder cihazları. İçine şifre kartı takılan Analog Eurocrypt veya Cine5 dekoderleri gözünüzün önüne getiriniz. Bu küçük modüller o analog cihazların digital olanlarıdır ve şekil olarak laptop bilgisayarların modem vs. kartlarının aynidir. Hatta laptop bilgisayarların PCMCIA yuvası alıcılardaki CI yuva ile ayni özellikte olduğundan CAM'ler bu yuvalara takılarak bilgisayardan program yüklenmesi sağlanmaktadır. Alıcı cihazlarda radyo tv yayınlarını çözme sırasında ise normalde bir CAM'in içinde bir de "smartcard" bulunmalıdır. Yani, bunlar kapının kilidi, kart da anahtarı oluyor. Kartta abonenin kimlik numarası, hangi kanalları, hangi, tarihten, hangi tarihe kadar izleme hakkı olduğu, ayrıca ne gibi ilave masrafları olduğu gibi bilgiler yeralır. Kanalın açılması için merkezdeki bilgilerle karttaki bilgilerin birbirini tutması gerekir.Yayın sinyalinin çözülmesi esas olarak uydu alıcının işidir. CAM 'ın işi ise sadece kart bilgilerini şifre sistemine uygun olarak yorumlamaktır. Kart CAM'le, CAM de uydu alıcısı ile konuşarak kanal görüntü ve sesinin açılması sağlanır. Modülün takıldığı yuva CI (Ortak Arayüz) bütün digital STB (uydu/kablo/yersel digital alıcı set üstü cihazları) için artık standart hale gelmiştir. Ayrıca, bazı alıcı cihazların içinde kendinden (embedded) modül de bulunur. Tabii bu modüle ilişkin kartın takılacağı bir de kart yuvası vardır.(Kart yuvası ile CAM yuvası kalınlıkları çok farklı olduğu için ilk bakışta ayırd edilebilir.) Birçok cihazda da hem kendinden modül hem de ayrıca modül takılacak CI yuva bulunur. Kendinden (embedded) CA'lı cihaz almak ilk başta ayrıca CAM almaya göre küçük bir maliyet avantajı taşımakla birlikte cihazın içindeki CA çok çabuk demode olduğu ve değiştirilmesi oldukça güç olduğundan fazla tercih edilmemektedir. Halen arayüz modülü olmayan çeşitli şifre sistemleri var. ABD'de yaygın olan PowerVu ve İngiltere'de Sky Digital'in dekoderi Sky Digibox (içinde NDS Videoguard denilen yeni bir CAM kullanıyorlar) bu türden cihazlar. Dekoder Digibox' ın ayrılmaz bir parçası ve sadece Sky Digital 'in bayilerinden alınabiliyor. İleride modül sistemine geçmesi beklenen bu NDS sisteminin halen avrupada ve orta doğudaki mevcut kullanıcıları İtalya'da "Stream" Yunanistan'da, "OTE" ve İsraildeki "YES" platformları. CAM satın almanın bir alternatifi kendinden dekoderli cihaz almaksa, diğer bir alternatifi de modül donanımını emüle eden bilgisayar yazılımlarıdır. Bu yazılımlar bazı digital uydu alıcısı kartlarıyla hızlı bazı bilgisayarlarda sadece bazı şifre ve yazılımlar için başarılı olmaktadır. Sonuç olarak bir CAM ve korsan kartla çözülemeyen bir şifreli yayını bu tür yazılımlarla çözme olanağı da yoktur. Yani korsanlığın alternatif bir yöntemi olarak "bilgisayarda çözme" ilk bakışta kullanıcıya CAM ve kart tasarrufu sağlamakla birlikte uzun vadede çok da elverişli bir yöntem olduğu söylenemez. Şifreli yayınları çözmek için bir CAM kullanılması ise neredeyse en elverişli tek yöntem olarak durmaktadır. Bugün üretilen tüm CAM'ler tüm alıcı cihazlardaki CI yuvalarıyla tam uyumludur. (Koşullu Erişim(CA) ve diğer DVB yayın uygulamaları için Ortak Arayüz(CI) şartnamesi EN50221 & ETSI TS 101 699 Ver. 1.1.1 Extensions
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
